✨Trạm Đọc | Lược Sử Ngôn Ngữ - Chuyện Kể Về Phát Minh Vĩ Đại Nhất Của Loài Người

Daniel L. Everett cho rằng những ngôn ngữ mà chúng ta đang sử dụng không đơn thuần là sản phẩm của hơn một triệu năm tiến hóa mà còn là thứ vũ khí giúp loài người trở thành “kẻ săn mồi” bậc nhất thống...

mua sản phẩm tại Shopee Mua tại Shopeemua sản phẩm tại TikiMua tại Tikimua sản phẩm tại LazadaMua tại Lazadamua sản phẩm tại TiktokMua tại Tiktok
Trạm Đọc | Lược Sử Ngôn Ngữ - Chuyện Kể Về Phát Minh Vĩ Đại Nhất Của Loài Người

Daniel L. Everett cho rằng những ngôn ngữ mà chúng ta đang sử dụng không đơn thuần là sản phẩm của hơn một triệu năm tiến hóa mà còn là thứ vũ khí giúp loài người trở thành “kẻ săn mồi” bậc nhất thống trị hành tinh. Thật vậy, ngôn ngữ là ưu thế vượt trội của con người so với những loài khác. Vậy chúng ta đã sở hữu năng lực này như thế nào?

Tác giả của Lược sử Ngôn ngữ đi tìm đáp án cho câu hỏi trên thông qua nghiên cứu về lịch sử tiến hóa của ngôn ngữ, từ những nỗ lực biểu ý bằng lời nói sớm nhất của con người cho đến gần 7.000 ngôn ngữ hiện diện trên Trái Đất ngày nay. Everett đã lần theo bước chân của hàng chục nghìn thế hệ loài người, lần lượt bóc tách nhiều lý thuyết tồn tại từ lâu trong các lĩnh vực như sinh học, ngôn ngữ học nhằm chứng minh rằng ngôn ngữ không phải bản năng bẩm sinh của giống loài chúng ta – một khám phá khiến thế giới ngôn ngữ học đương đại đảo lộn.

Đan xen giữa nhiều thông tin khoa học là những giai thoại mà tác giả thu thập được trong gần 40 năm nghiên cứu thực địa tại khu vực rừng Amazon với nhiều bộ lạc bản địa. Chính những trải nghiệm đó góp phần tăng sức thuyết phục cho lập luận của Everett. Có thể nói, Lược sử Ngôn ngữ là nguồn thông tin cho chúng ta lời giải về điều ta biết, điều ta muốn biết và cả điều ta có thể sẽ chẳng bao giờ biết về hành trình từ giao tiếp đơn thuần đến ngôn ngữ.

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA

“Daniel Everett vận dụng hài hòa phương pháp lấy tin học thuật bí mật xen kẽ những giai thoại dễ tiếp cận để phỏng đoán cách thức con người phát triển ngôn ngữ viết và nói, truy tìm lý do mà nó trở nên quan trọng đối với sự tồn tại và thống trị của loài người. Như trong các cuốn sách trước của mình, Everett tấn công mạnh mẽ lý thuyết vốn được chấp nhận từ lâu của Noam Chomsky rằng con người khi sinh ra đã có bản năng ngôn ngữ, bao gồm cả các quy tắc cấu trúc bẩm sinh…” — Kirkus Reviews

“Nói về nguồn gốc sinh học và văn hóa của loài người, chẳng có mấy cuốn sách có thể xếp vào hàng kinh điển. Tôi tin rằng Lược sử Ngôn ngữ của Daniel Everett sẽ là một trong số đó.”

“[Một] bản thảo đầy tham vọng… Giọng điệu dễ mến và đặc biệt là những giai thoại hấp dẫn của Everett từ các nghiên cứu thực địa trong rừng mưa vùng Amazon sẽ giúp ích cho những người mới vào nghề. ” — New York Times Book Review

“Lược sử Ngôn ngữ đã giải thích rõ ràng các vấn đề phức tạp cho độc giả nói chung và đóng góp những thông tin độc đáo cho giới học thuật nói riêng chỉ bằng một dung lượng vừa phải… Những lập luận được viện dẫn và những hiểu biết được cung cấp đều vô cùng ấn tượng… Những người quan tâm đến ngôn ngữ sẽ thấy cuốn sách này hữu ích.” — Oliver Kamm, Times

TRÍCH ĐOẠN HAY

  1. Làm thế nào loài người có được ngôn ngữ là một câu chuyện đầy ắp những khám phá và phát kiến thú vị, không tài nào kể xiết. Kết luận mà tôi rút ra qua câu chuyện đó có một cây phả hệ rất dài, móc nối những ngành khoa học liên quan đến sự tiến hóa của ngôn ngữ – bao gồm nhân học, ngôn ngữ học, khoa học nhận thức (hay khoa học tri nhận), cổ thần kinh học, khảo cổ học, sinh học, khoa học thần kinh và linh trưởng học. Dù vậy, như mọi nhà khoa học khác, những kiến giải của tôi [về đề tài này] đến từ nền tảng giáo dục, cụ thể là 40 năm nghiên cứu thực địa về ngôn ngữ và văn hóa của Bắc Mĩ, Trung Mĩ và Nam Mĩ, đặc biệt với những người săn bắt hái lượm ở vùng rừng Amazon thuộc Brazil. Như đã trình bày trong chuyên khảo mới nhất về sự giao thoa giữa tâm lí học và văn hóa, Dark Matter of the Mind: The Culturally Articulated Unconscious (Vật chất tối của ý thức: Tiềm thức biểu lộ qua văn hóa), ở đây, tôi phủ định rằng ngôn ngữ là bản năng của bất kì loài nào, hay là (yếu tố) bẩm sinh hoặc di truyền.

  2. Dù cách nói chuyện và ngôn ngữ của Homo erectus có thể khác biệt rất lớn với cách nói chuyện và ngôn ngữ con người hiện đại, bản thân ngôn ngữ đó đã là một thứ ngôn ngữ toàn diện. Họ có ngôn ngữ từ khi họ sở hữu những biểu tượng, mà trật tự sắp xếp cũng như ý nghĩa của chúng phần nào được quyết định bởi chính các biểu tượng đó kết hợp với ngữ cảnh.

  3. […] bộ não không phải ốc đảo mà là một mạng lưới liên kết. Đầu tiên, não liên kết với thân thể, kết nối với các cơ quan khác cả về mặt tiến hóa lẫn sinh lý. Nhưng có một điều quan trọng không kém là bộ não cũng kết nối với những bộ não khác. Như triết gia Andy Clark từng tuyên bố nhiều năm trước, văn hóa làm não chúng ta “lớn lên”. Mỗi bộ não là một mắt xích kết nối với những bộ não khác trong biển cả văn hóa. Quan điểm này đáng được nhấn mạnh. Trên thực tế, chúng ta không thể thấu hiểu vai trò của bộ não đối với ngôn ngữ và sự tiến hóa nếu không có ý niệm đó. Đây là lí do chúng ta phải vô cùng cẩn trọng trước quan điểm phổ biến nhưng dễ gây nhầm lẫn rằng bộ não là một cỗ máy tính, một sản phẩm nhân tạo hoàn toàn khác một cơ quan [trong cơ thể người]. Thật vậy, máy vi tính không hề có văn hóa.

  4. […] quan sát độc lập của Jones trên cùng một sự việc đã đưa đến một trong những phát hiện quan trọng nhất trong nghiên cứu về hoạt động giao tiếp của con người qua nhiều thế kỷ. Kiến giải của ông cho rằng tiếng Phạn, Hi Lạp, Latin, Gothic (gần với ngôn ngữ Đức) và Celtic đều có chung nguồn gốc. Chúng là những ngôn ngữ chị em. Ngôn ngữ mẹ – cũng là mẹ của những ngôn ngữ họ hàng đang chờ được tìm thấy, hay nói cách khác là đang chờ được gia nhập vào cây ngữ hệ – có tên là ngôn ngữ Tiền-Ấn-Âu. […] Rồi chúng ta cũng khám phá ra rằng hệ ngôn ngữ Ấn-Âu chính là ngôn ngữ mẹ của phần lớn các ngôn ngữ châu Âu hiện nay, và đồng thời cũng là ngôn ngữ mẹ của cả những ngôn ngữ không thuộc châu Âu như tiếng Ba Tư, tiếng Hindu và nhiều ngôn ngữ khác. Câu hỏi đi kèm là liệu chúng ta có thể phát hiện ra ngôn ngữ mẹ của ngôn ngữ Ấn-Âu hay không?

  5. Giao tiếp là nỗ lực của toàn bộ thực thể, cho nên những cử chỉ, ngữ điệu, hai lá phổi, miệng, lưỡi, đôi bàn tay, chuyển động cơ thể và thậm chí cả lông mày đều được sắp đặt phục vụ việc sử dụng ngôn ngữ, như trong phần lớn hoạt động giao tiếp ở động vật khác. Những thành tố khác nhau của nỗ lực giao tiếp bằng ngôn ngữ chia biểu tượng ra thành những phần nhỏ hơn, và những phần nhỏ này lại được sử dụng để tạo nên những đơn vị lớn hơn. Âm tố, từ ngữ, câu cú, sự thêm thắt ngữ pháp và tông giọng đều đến từ sự ra đời của những biểu tượng đầu tiên, và phát minh này được cải tiến, lan truyền qua thời gian nhờ sự tham gia của toàn xã hội, giống như mọi phát minh khác.

  6. Lỗ hổng chính của việc phủ nhận nhận thức ở động vật chính là khi làm vậy, về cơ bản, chúng ta phủ nhận cả việc tổ tiên của mình có nhận thức trước khi họ có ngôn ngữ. Trạng thái tiền ngôn ngữ là cơ sở nhận thức để hình thành nên ngôn ngữ.

  7. Tôn ti cần thiết đối với chi Homo nếu xét nó như một phương thức để tìm hiểu và cấu thành những mối quan hệ xã hội, hoặc để phân chia công việc, thậm chí ngay cả trong việc xây dựng ngôn ngữ. […] Nhưng trong khía cạnh ngôn ngữ, tôn ti chỉ cần thiết trong mối tương quan trực tiếp với mức độ phức tạp về nội dung giao tiếp – cái được con người nói đến – khi dòng chảy thông tin trở nên nhanh và phức tạp hơn. Đúng như [Herbert] Simon dự đoán, hoạt động giao tiếp cần sử dụng nhiều thông tin – đặc biệt là khi diễn ra với tốc độ cao trong ngôn ngữ loài người – sẽ được hỗ trợ thông qua những cấu trúc thông tin xác định.

  8. Cộng đồng erectus không giống cộng đồng sapiens ở nhiều điểm. Tuy vậy, họ vẫn là những nhóm người biết thảo luận, trao đổi, tranh luận và phản đối, những hoạt động diễn ra theo bước chân rong ruổi khắp thế giới của họ, và họ đã trao truyền lại cho chúng ta phát minh của mình – ngôn ngữ. Mỗi một con người đều đang sử dụng ngữ pháp và tham gia vào xã hội bằng công sức, các khám phá và trí tuệ của Homo erectus. Sự chọn lọc tự nhiên đã giữ lại những gì được xem là hiệu quả nhất cho sự tồn tại của loài người, và cải tiến giống loài thành loài người ngày nay trong Thời đại Cách tân, Kỷ nguyên Văn hóa, trong Vương quốc của Lời nói.

  9. Văn hóa là thứ trừu tượng vì không thể chạm vào, nhìn thấy hay ngửi được – nó không thể được quan sát trực tiếp. Tuy nhiên, những sản phẩm của văn hóa, như nghệ thuật, thư viện, vai trò chính trị, đồ ăn, văn học, khoa học, tôn giáo, phong cách, kiến trúc, tính nhân văn, thì lại không hề trừu tượng, có thể nhìn thấy và rất rõ ràng. Văn hóa là một động lực năng động chỉ có thể tìm thấy ở những cá nhân thuộc về xã hội. Mọi thành viên trong xã hội đều cùng chia sẻ văn hóa, khi họ đồng thuận về những giá trị và trình tự ưu tiên của mọi giá trị mà mình sở hữu. Các thành viên trong cộng đồng văn hóa, đến lượt mình, chia sẻ tri thức và các vai trò xã hội. Người ta quan sát cách các giá trị và tri thức được áp dụng, hoặc các kì vọng đến từ những vai trò xã hội trên thực tế, thông qua những thành viên khác trong xã hội. Điều này chính là biểu hiện hữu hình của văn hóa.

  10. Ngôn ngữ mang tính toàn thể và đa thức. Bất kể ngữ pháp của nó như thế nào, ngôn ngữ cũng vẫn tham gia vào toàn bộ các khía cạnh đời sống của một con người – trí tuệ, cảm xúc, đôi tay, cái miệng, cái lưỡi, bộ não. Ngôn ngữ đòi hỏi được tiếp cận với những thông tin văn hóa, những tri thức ngầm ẩn, vì tất cả các hoạt động mà chúng ta thực hiện như tạo ra các âm thanh, cử chỉ, độ cao, biểu cảm khuôn mặt, chuyển động cơ thể và các tư thế đều là những khía cạnh khác nhau liên quan đến ngôn ngữ.

  11. Không thể tồn tại ngôn ngữ mà không có cử chỉ. Phần lớn cử chỉ được sử dụng một cách vô thức và để làm được điều đó, người ta phải vận dụng các tri thức ngầm ẩn. Cử chỉ được định hình nhờ nhu cầu của ngôn ngữ mà chúng góp phần mở rộng, và nhờ nền văn hóa mà từ đó chúng được sinh ra.

  12. Nguồn gốc và thành phần cấu tạo nên các biểu tượng mà chúng ta bàn luận cho thấy một thực tế rằng, giống như những chức năng thuộc về sinh học, ngôn ngữ của loài người không hề đơn giản. Ngôn ngữ nảy sinh từ sự tương tác với các nghĩa (ngữ nghĩa học), điều kiện cần để chúng sử dụng (ngữ dụng học), thuộc tính vật lí của các âm chứa ý nghĩa đó (ngữ âm học), ngữ pháp, âm vị học (cấu trúc âm), hình thái học (cách ngôn ngữ tạo ra từ, ví dụ như thêm tiền tố, phụ tố, hoặc không thêm gì cả) và sự tổ chức các tầng ý nghĩa cũng như hội thoại. Nhưng sau tất cả, vẫn còn tồn tại một điều bí ẩn gì đó. Ngôn ngữ, với tư cách là một tổng thể, vẫn lớn hơn sự tổng hòa tất cả thành phần của nó. Khi nghe tiếng mẹ đẻ, chúng ta không nghe riêng ngữ pháp hay ngữ âm, cũng không nghe riêng ngữ nghĩa, nhưng chúng ta vẫn nghe và ngay lập tức hiểu điều đang được nói – coi đó như một tổng thể, từng chi tiết và mối liên kết tất cả các chi tiết với nhau, trong một đoạn hội thoại hay một câu chuyện.

  13. Trong quá trình khảo sát những dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, ông đã có một trong số các khám phá quan trọng nhất lịch sử. Ông tái phát hiện một sự thật mà hơn 100 năm trước đã được một người Đức tên là Andreas Jaeger lần đầu chú ý vào năm 1686, và được nhà truyền giáo Dòng Tên người Pháp ở Ấn Độ Gaston để mắt đến lần nữa vào năm 1767. Mặc dù công trình của Jaeger và Coeurdoux hầu như đã bị lãng quên, quan sát độc lập của Jones trên cùng một sự việc đã đưa đến một trong những phát hiện quan trọng nhất trong nghiên cứu về hoạt động giao tiếp của con người qua nhiều thế kỉ. Kiến giải của ông cho rằng tiếng Phạn, Hi Lạp, Latin, Gothic (gần với ngôn ngữ Đức) và Celtic đều có chung nguồn gốc. Chúng là những ngôn ngữ chị em. Ngôn ngữ mẹ – cũng là mẹ của những ngôn ngữ họ hàng đang chờ được tìm thấy, hay nói cách khác là đang chờ được gia nhập vào cây ngữ hệ – có tên là ngôn ngữ Tiền-Ấn-Âu. Jones, Jaeger và Coeurdoux đã mở đường cho con đường nghiên cứu về nguồn gốc ngôn ngữ một cách nghiêm túc. Gần 100 năm sau đó, gần Weimar, Đức, người ta đã phát triển một công cụ quan trọng khác để phục vụ cho việc nghiên cứu nguồn gốc ngôn ngữ. Vào năm 1850, nhà ngữ văn học 29 tuổi người Đức, August Schleicher, đã xuất bản một cuốn sách với tuyên bố rằng, ngôn ngữ của loài người nên được nghiên cứu như những sinh thể, xếp ngang hàng với những cơ thể sinh học, được liên hệ với các giống, loài và phân loài – tương tự cách chúng ta hiểu mối tương quan giữa tất cả các loài thực vật và động vật hiện nay. Schleicher đã trình bày một cách tối ưu những mối liên hệ trong quá trình tiến hóa của các ngôn ngữ qua “sơ đồ hình cây”. Với công việc này, ông không chỉ đóng góp một phần to lớn cho lịch sử và tiến trình tiến hóa của ngôn ngữ, mà còn giới thiệu một khái niệm về “nguồn gốc tự nhiên” – vào thời điểm chín năm trước khi Darwin xuất bản cuốn sách Origin of Species (Nguồn gốc của các loài).

Công trình của Schleicher và Jones truyền cảm hứng cho nhiều người suy nghĩ một cách sâu sắc về mối liên hệ giữa các ngôn ngữ. Rõ ràng là bằng cách sử dụng phương pháp xây dựng các cây ngôn ngữ vốn bắt đầu phát triển từ Ấn Độ, Đức, Pháp, Anh hay những nơi khác, chúng ta có thể tìm về thời điểm và nơi chốn mà các ngôn ngữ cụ thể ra đời. Rồi chúng ta cũng khám phá ra rằng hệ ngôn ngữ Ấn-Âu chính là ngôn ngữ mẹ của phần lớn các ngôn ngữ châu Âu hiện nay, và đồng thời cũng là ngôn ngữ mẹ của cả những ngôn ngữ không thuộc châu Âu như tiếng Ba Tư, tiếng Hindu và nhiều ngôn ngữ khác. Câu hỏi đi kèm là liệu chúng ta có thể phát hiện ra ngôn ngữ mẹ của ngôn ngữ Ấn-Âu hay không? Hiện nay, chúng ta biết rằng ngôn ngữ Ấn-Âu đã bắt đầu phân nhánh thành các ngôn ngữ châu Âu hiện đại từ 6.000 năm về trước. Liệu chúng ta có thể đi xa hơn? 10.000 năm? 100.000 năm? Liệu chúng ta có thể thực sự sử dụng những phương pháp của ngôn ngữ lịch sử và ngôn ngữ so sánh để phục nguyên ngôn ngữ đầu tiên hay không?

Hầu hết các nhà ngôn ngữ học đương thời đưa ra đáp án chắc nịch là “Không thể”. Các phương pháp được chú ý đến qua công trình của Jones dường như có thể công phá bức tường 6.000 năm. Để đi xa hơn, chúng ta sẽ cần đến nhiều phương pháp của các lĩnh vực khác, chẳng hạn cổ sinh vật học, khảo cổ học và sinh học – và chúng ta cần đến thứ mà có lẽ nằm ngoài khả năng, những mẫu ngôn ngữ được bảo tồn.

  1. Trên thực tế, các nhà ngôn ngữ học đã nhận ra rằng sự biến đổi trong các ngôn ngữ hiện đại là kết quả của sự chọn lọc hiệu quả mang tính tự nhiên của ngôn ngữ qua thời gian. Theo thời gian, ngôn ngữ nào cũng biến đổi. Chúng biến đổi vì sự chia tách địa lí (hãy nghĩ đến sự “biến đổi di truyền”), hay vì những ưu tiên khác nhau của thời đại, kinh tế,… Những nhân tố này, dưới hình thức này hay hình thức khác, cũng đều cho thấy ngôn ngữ của Homo erectus đã bắt đầu biến đổi khi có những cộng đồng mới hình thành. Nhiều nhà ngôn ngữ học lịch sử khái quát hiện tượng này thành một nhận định: “Bạn nói giống như những người đang nói cùng bạn.” Một khi bạn ngưng nói chuyện với một nhóm người nào đó, điều đó cũng có nghĩa là bạn sẽ ngưng nói giống họ. Hay ít nhất là nhóm của bạn cũng sẽ ngưng nói giống bạn. Đây là lí do vì sao mỗi lần tìm đến một con sông lớn hay một rặng núi ở châu Âu, chúng ta dường như tìm thấy những ngôn ngữ khác biệt ở mỗi bờ mà trước kia chúng từng chỉ là một ngôn ngữ.

  2. Vấn đề là ngôn ngữ loài người không phải là một chuỗi mã vi tính. Con người không hình thành ngữ pháp trước rồi tìm ra ý nghĩa của nó trong một nền văn hóa cụ thể. Văn hóa, ngữ pháp và ý nghĩa, mỗi thứ lại phản chiếu và chịu ảnh hưởng bởi thứ kia trong ngôn ngữ loài người. Ngôn ngữ và tâm lí cùng hòa quyện sâu trong mạch nguồn văn hóa. Chúng ta sẽ không thể hiểu bất cứ tạo tác nào trong ngôn ngữ và xã hội loài người nếu tách rời chúng khỏi những công cụ diễn dịch văn hóa. Việc hiểu bản chất và vai trò của văn hóa trong tập tính, ngôn ngữ và tư duy loài người là thiết yếu để hiểu sự tiến hóa của ngôn ngữ loài người.

CÂU QUOTE HAY

  1. Khả năng tư duy phức tạp phải là điều kiện tiên quyết để sử dụng được những cấu trúc cú pháp phức tạp…
  2. Ngữ pháp là việc sử dụng các biểu tượng cùng nhau. Cú pháp là sự sắp xếp những biểu tượng đó khi chúng được sử dụng cùng nhau.
  3. Mọi hành vi của con người, bao gồm cả ngôn ngữ, đều là cách chúng ta biểu hiện ra bên ngoài những ý định, những điều mà ý thức được hướng tới. Ngôn ngữ là công cụ tốt nhất để truyền đạt những ý định đó.
  4. Máy tính không phải là những công cụ tiên phong trong thời đại thông tin mà chính là ngôn ngữ. Thời đại thông tin đã bắt đầu từ hai triệu năm trước. Homo sapiens chỉ giúp nó trở nên sôi động hơn chút mà thôi.
  5. Ngôn ngữ không phải một thực thể tĩnh, chỉ tuân thủ các quy tắc ngữ pháp cứng nhắc liên quan tới hình thức và ngữ nghĩa, mà nó là một thực thể động, vận dụng độ cao, cử chỉ, lời nói và ngữ pháp cùng nhau một cách sáng tạo để tạo nên hiệu quả giao tiếp bằng lời.
  6. Bởi vì ngôn ngữ là một tạo tác văn hóa, chúng ta buộc phải hiểu văn hóa để hiểu ngôn ngữ

VỀ TÁC GIẢ

DANIEL L. EVERETT

(Sinh năm 1951)

Daniel Leonard Everett là một nhà nhân loại học, ngôn ngữ học người Mỹ, đồng thời là tác giả của rất nhiều bài viết và cuốn sách nổi tiếng.

Everett đã dành hơn 30 năm sinh sống và làm việc trong rừng rậm Amazon thuộc Brazil cùng hơn mười nhóm bộ lạc khác nhau. Ông được biết đến nhiều nhất qua công trình nghiên cứu về người Pirahã, một tộc người sống tại lưu vực sông Amazon, và ngôn ngữ của họ.

Everett hiện là Giáo sư Khoa học Nhận thức được ủy thác tại Đại học Bentley, Massachusetts.

Tác phẩm tiêu biểu:

  • Don't Sleep, There Are Snakes: Life and Language in the Amazonian Jungle (2008)

  • Language: The Cultural Tool (2012)

  • Dark Matter of the Mind: The Culturally Articulated Unconscious (2016)

  • How Language Began: The Story of Humanity's Greatest Invention (2017)

mua sản phẩm tại Shopee Mua tại Shopeemua sản phẩm tại TikiMua tại Tikimua sản phẩm tại LazadaMua tại Lazadamua sản phẩm tại TiktokMua tại Tiktok
  Một đám đông nhỏ ăn mặc đẹp đẽ để tập trung trong một khán phòng kín đáo, cửa đóng màn che, trật tự và hào hứng với tấm vé trong tay, ngấm ngầm đoàn
Phương Pháp Viết Luận Cho Người Thi TOEFL Cuốn sách giúp cho các bạn có thể luyện tập và cũng cố kiến thức để các bạn có thể viết bài luận TOEFL một cách tốt
Giới thiệu sách : 1.Tác giả Nguyễn Văn Trọng sinh năm 1940. Năm 1960 ông học chuyên ngành vật lí lí thuyết tại Đại học Tổng hợp Quốc gia Kiev, và theo đuổi nghiên cứu
Ưu điểm của cuốn sách "Những câu chuyện bồi dưỡng chỉ số MQ - Chỉ số Đạo đức" - Thông qua những câu chuyện cổ tích, truyện dân gian, truyện ngụ ngôn thú vị và
Khoa học, tự do và tinh thần – Một góc nhìn triết học từ khoa học tự nhiên Khoa học có thể giải thích mọi thứ về cuộc sống con người hay không? Định mệnh
Công ty phát hành: Alpha Books Nhà xuất bản: Nxb Dân Trí Tác giả: Einstein Hình thức: Bìa mềm Kích thước: 14x20,5 (cm) Số trang: 156 Năm xuất bản: 2023 Được biên soạn dựa theo
“Đức Phật” nơi công sở với các tranh minh họa được cắt ra từ Buddha. Từ các khung tranh và câu chuyện trích từ tác phẩm truyện tranh lừng danh “Đức Phật” của huyền thoại truyện
Công ty phát hành Tân Việt Nhà xuất bản Lao Động Tác giả Khánh Linh Năm xuất bản 2019 Kích thước 13,5 x 20,5 cm Hình thức Bìa mềm GIỚI THIỆU SÁCH Nằm trong "Tủ
Tên Nhà Cung CấptHuy Hoang Bookstore Tác giả: Galante Người Dịch: Vũ Linh NXB: NXB ĐH Kinh Tế Quốc Dân Năm XB: 2018 Trọng lượng (gr):150 Số trang:118 Hình thức:Bìa Mềm Khi nền kinh tế
Sen Búp Dâng Đời SEN BÚP DÂNG ĐỜIdo tác giảNguyễn Minh Tiếnsoạn dịch từ các kiệt tác Hán văn: Khuyến phát Bồ-đề tâm văn của Đại sư Thật Hiền; Quy sơn cảnh sách văn của
Khu rừng vui tưng bừngdo hai tác giả Mai chi – Huỳnh Long viết lời và Lê Đức Hùng – Thanh Tùng minh họa gồm những truyện ngắn về các nhân vật chính là những
Tiểu Thuyết Doraemon - Nobita Và Cuộc Phiêu Lưu Vào Thế Giới Trong Tranh Nhà xuất bản : Nhà Xuất Bản Kim Đồng. Công ty phát hành : NXB Kim Đồng. Tác giả : Satoshi
Thông thường chúng ta đều nghĩ, tư duy là do bẩm sinh, bạn nhỏ nào tư duy tốt, sau này sẽ rất thông minh. Tuy nhiên, tư duy là cả một quá trình cần phải
DẪN NHẬP NGẮN VỀ KHOA HỌC - VẬT LÝ HẠT - Minh Họa Sinh Động Bằng Tranh - Tom Whyntie, Oliver Pugh - Mai Thị Kim Cúc dịch - (bìa mềm) - Giá bìa: 79.000đ
Giới thiệu sách 9h ta hỏi là một cuốn sách nhỏ, dễ mang theo, tiện tra cứu. Trong sách là 100 mục từ dễ bị viết sai, nói sai trong tiếng Việt. Mong rằng với
Khác với côn trùng và chim muông bẩm sinh đã được Mẹ Thiên Nhiên trao tặng đôi cánh để bay lên không trung, con người dùng trí tuệ chế tạo ra các cỗ máy để
Bình tĩnh giữa sóng gió – Trí tuệ của Đức Phật giữa chốn công sở Công việc luôn đi kèm với căng thẳng, cạnh tranh và những quyết định khó khăn. Nhưng nếu Đức Phật
Nếu như học thiền là một con đường mà ngay cả các bậc cao minh nhất đã theo đuổi trong suốt cuộc đời của họ thì thực hành thiền trong cuộc sống hàng ngày sẽ
Steam English - Chủ Đề Khoa Học Bộ sách STEAM ENGLISH gồm 5 cuốn giúp trẻ học và làm quen với các khái niệm hay nghề nghiệp theo từng chủ điểm của STEAM. Với hình
DẪN NHẬP NGẮN VỀ KHOA HỌC – DI TRUYỀN HỌC BIỂU SINH: MINH HỌA SINH ĐỘNG BẰNG TRANH Dẫn nhập ngắn về khoa học là lựa chọn sáng suốt nhất cho bất kỳ ai muốn
Cuốn sách 7 bài học hay nhất về Vật lý là một bản tổng kết nhanh những tri thức quan trọng đã tạo nên cuộc cách mạng vĩ đại trong nền vật lý thế kỷ XX như
Nguyên Lý Duyên Khởi Sách nằm trong loạt sách liên kết được sự cho phép chính thức bằng văn bản của ngài Rajiv Mehrotra, thay mặt cho Văn phòng Đức Đạt-lai Lạt-ma tại Ấn Độ.
100 Thắc Mắc Của Mọi Bà Mẹ Mới Sinh Con Sự xuất hiện của em bé là một sự kiện hạnh phúc… nhưng sẽ nhanh chóng được tiếp nối bởi nỗi lo của cha mẹ
- Tác Giả: Pháp Sư Nghĩa Tịnh Dịch: HT Thích Đổng Minh Nhà Xuất Bản: Tôn Giáo Số Trang: 271 Trang Hình Thức: Bìa Mềm Khổ Sách: 14,5x20,5cm Năm Xuất Bản: 20 Độ Dày: 1,4cm
Sách Tranh Pop-Up - Gà Con Piyo Đến Thăm Bà Series ehon “Gà con Piyo” đã vượt hơn 10 triệu lượt bán ra trên toàn thế giới. Qua những câu chuyện có nội dung ấm
Sách Tranh Pop-Up - Gà Con Piyo Và Em Gái Series ehon “Gà con Piyo” đã vượt hơn 10 triệu lượt bán ra trên toàn thế giới. Qua những câu chuyện có nội dung ấm
ƯU ĐIỂM CỦA BỘ SÁCH LẬT MỞ TỪ VỰNG TIẾNG ANH ĐẦU TIÊN CHO BÉ Tất cả các từ vựng được hình ảnh hóa qua bức tranh đầy màu sắc và xuất hiện đầy bất
ƯU ĐIỂM CỦA BỘ SÁCH LẬT MỞ TỪ VỰNG TIẾNG ANH ĐẦU TIÊN CHO BÉ Tất cả các từ vựng được hình ảnh hóa qua bức tranh đầy màu sắc và xuất hiện đầy bất
Bộ Solutoy - Ngày Đi Học: Chúng Con Yêu Cô Giáo Bộ sách giàu màu sắc thích hợp dạy bé về những kiến thức xung quanh cuộc sống bằng những nét vẽ, hình ảnh vui
Tập kinh này gồm : - Kinh A Di Đà yếu giải - Kinh Kiến Chính - Kinh Tứ Thập Nhị Chương - Kinh Di Giáo - Quy Sơn Cảnh Sách PHẬT TÁNHLỜI TỰAMỚI DỊCH
Sách Tranh Pop-Up - Gà Con Piyo "Mẹ Ơi, Mẹ Đâu Rồi?" Series ehon “Gà con Piyo” đã vượt hơn 10 triệu lượt bán ra trên toàn thế giới. Qua những câu chuyện có nội
Những loài sinh vật trong thiên nhiên và ngay cả quanh ta luôn luôn ẩn bên trong chúng một bản năng hoang dã, vì thế khi tiếp xúc trực tiếp với chúng sẽ luôn luôn
Cái Nào Nhỉ? Là Ai Nhỉ? - 3 Mẹo Giải Đố Cùng Cậu Bé Nincha Quyển sách được thiết kế dưới dạng sách tranh tìm hình với 3 mẹo ứng với từng câu đố. Bé
Mỗi cuốn sách có 20 chủ đề thực hành lý thú. Bộ sách giới thiệu cho trẻ những kiến thức cơ bản về các hiện tượng khoa học xảy ra trong đời sống thường ngày.
Tác giả Mitsuharu Ohyama Ngày xuất bản 01-2018 Kích thước 15 x 20.5 cm Nhà xuất bản Nhà Xuất Bản Thế Giới Dịch Giả Hà Hime Loại bìa Bìa mềm Số trang 168 GIỚI THIỆU
THẾ GIỚI DƯỚI LĂNG KÍNH KHOA HỌC 1. Tác giả Trác Khắc - "một kho tàng" khoa học dành cho người trẻ Trác Khắc là một tác giả khoa học nổi tiếng. Anh tốt nghiệp
Thực Phẩm Khéo Dùng Nên Thuốc Tên Nhà Cung Cấp: FIRST NEWS Tác giả: Lisa Hark Ph.D.& Dr. Darwin Deen. Người Dịch: Bùi Thị Ngọc Hương NXB: NXB Phụ Nữ Năm XB: 2017 Trọng lượng
Công ty phát hành First News - Trí Việt Tác giả : Nhiều tác giả Ngày xuất bản 2022 Kích thước 13 x 20,5 cm Nhà xuất bản: Nhà Xuất Bản Tổng hợp TP.HCM Loại
Văn Khấn Chữ Nôm Văn Khấn Chữ Nôm giúp quý độc giả tìm hiểu và sử dụng một số bài văn khấn, tế đang được truyền bá trong đời sống thường nhật đã được sưu
7200 Câu Đàm Thoại Tiếng Anh Nội dung sách gần gũi với đời sống sinh hoạt hàng ngày, gồm các tình huống giao tiếp thường gặp được trình bày song ngữ Anh - Việt. Bố
Công ty phát hành: First News - Trí Việt Tác giả: Nhiều tác giả Nhà xuất bản: NXB Tổng Hợp TPHCM Năm xuất bản: 2020 Số trang: 200 Loại bìa: Bìa mềm Kích thước: 13
Là tượng đài khổng lồ, Thomas Edison (1847-1931) có tới 1.500 phát minh được cấp bằng sáng chế. 31 câu chuyện trong cuốn sách là hành trình đầy kịch tính, có nút thắt đưa người
Bách Khoa Toàn Thư - Động Vật (Bộ 10 Cuốn) Những câu chuyện trong tập sách này sẽ giúp bé hình thành những thói quen và phẩm chất tốt, ảnh hưởng đến việc hình thành
GIỚI THIỆU SÁCH Nằm trong "Tủ Sách Bác Hồ", Cuốn sách “Bác Hồ Với Học Sinh, Sinh Viên”, là một tác phẩm viết về những câu chuyện của Bác Hồ với các em học sinh,
Mẹ Nấu Ăn Ngon Tuyệt (Tập 2) Còn gì tuyệt vời hơn khi thấy con yêu hào hứng chờ đón những bữa ăn hàng ngày do chính tay mẹ chuẩn bị. Bộ sáchMẹ nấu ăn
Cuốn sách viết về cách hoạt động của Luật hấp dẫn trong cuộc sống của bạn, từ đó bạn có thể hiểu nhiều hơn về bản thân mình – thực ra bạn là ai và
Tội phạm là đối tượng nghiên cứu của khoa học luật hình sự cũng như của tội phạm học. Khoa học luật hình sự nghiên cứu hiện tượng tội phạm theo các góc độ -
Sách - Combo Bé Tô Màu Capybara + Kuromi (HA) (Bộ 4 Cuốn) - HA Combo Bé Tô Màu Capybara + Kuromi (HA) (Bộ 4 Cuốn) 1. Bé Tô Màu Capybara Bên Gia Đình 2.
Công ty phát hành: Tân Việt Nhà xuất bản: NXB Mỹ Thuật Tác giả: Đơn Vĩ Loại bìa: Bìa Mềm Số trang: 160 Năm xuất bản: 2022 Tìm Hiểu Về Cơ Thể Người (Dành Cho
Truyện _ Cái Tết của Mèo Con Mã Kim Đồng:5202413440002 Mã ISBN:978-604-2-18345-1 Tác giả: Nhiều tác giả Khuôn Khổ17x23.5 cm Giá bán 40.000 VNĐ Số trang: 132 trang Cân nặng: 200 Gram Năm xuất bản:
Công ty phát hành: Huy Hoang Bookstore Nhà xuất bản: NXB Bách Khoa Hà Nội Tác giả: Nhiều tác giả Loại bìa: Bìa Mềm Số trang: 32 Năm xuất bản: 2023 Những Câu Hỏi Tò
Công ty phát hành: Huy Hoang Bookstore Tác giả: Philip Steele & Mike Moran Nhà xuất bản: NXB Bách Khoa Hà Nội Năm xuất bản: 2023 Số trang: 32 Khổ giấy: 20,5x27cm Trọng lượng: 50gr
Công ty phát hành: Huy Hoang Bookstore Nhà xuất bản: NXB Bách Khoa Hà Nội Tác giả: Nhiều tác giả Loại bìa: Bìa Mềm Số trang: 32 Năm xuất bản: 2023 Những Câu Hỏi Tò
Mỗi trang trong cuốn sách tranh tuyệt đẹp này đầy hình ảnh những động vật cho các bạn nhỏ tha hồ tìm kiếm, ghép hình giống nhau và tập đếm, cùng hàng trăm tình huống
Giữa bóng tối và ảnh sảng có sự trải rộng của duy nhất một thứ, chứ không phải hai thứ. Nhưng đối với chúng ta dường như có hai thứ. Nếu bạn hỏi một nhà
Lịch sử của cả quốc gia lẫn cá nhân đều không tồn tại chữ “nếu”! Tuy nhiên, việc suy ngẫm về từng thời điểm nào đó và đặt ra những giả thuyết “nếu…thì…” thật thú
"Có nhiều quan điểm khác nhau. Một số cho rằng cơ sở của quan hệ nhân quả là tính hợp quy tắc: nghĩa là một vật hay một sự kiện sẽ thường trực được nối
THÔNG TIN XUẤT BẢN: - Công ty phát hành: Nhã Nam - Tác giả: Jarvis - Dịch giả: Bảo Bình - Nhà xuất bản: Thông tấn - Số trang: 32 - Năm xuất bản: 2024
Trang đầu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Trang cuối
👁️ 246 | ⌚2025-09-23 00:30:05.373

QC Shopee
Quiz! Khoa Học Kì Thú: Sa Mạc Rừng Rậm
Lựa Chọn Cho Tương Lai - Job? - Chuyên Gia Dữ Liệu Lớn Ngày nay, bạn có thể tiếp cận thông tin bất cứ lúc nào bằng cách tìm kiếm trên điện thoại thông minh
Lựa Chọn Cho Tương Lai - Job? - Chuyên Gia Chăm Sóc Thú Cưng Cuốn sách này sẽ giới thiệu đến quý độc giả một số công việc liên quan đến động vật, từ những
199 Bài Và Đoạn Văn Hay 8 Muốn có được kĩ năng làm văn tốt, các em cần phải thường xuyên luyện tập thực hành với các đề văn với nhiều dạng đề và kiểu
Nhằm giúp các em học sinh ôn luyện và thực hành môn tiếng Anh 7, Bài tập thực hành tiếng Anh 7 do tác giả Mai Lan Hương - Phạm Văn Luận biên soạn theo
Cuốn sách Hướng dẫn giải vở bài tập Toán 4 – được biên soạn nhằm trợ giúp các bậc phụ huynh học sinh hướng dẫn cho con em tự học toán ở nhà, hướng dẫn
Tiếng Việt Lí Thú là một cuốn sách khá đặc biệt với rất nhiều bài tập vui giúp các em có thể củng cố những kiến thức Tiếng Việt cơ bản tương ứng với 10
Ôn Luyện Kiến Thức Thi Vào Lớp 10 Môn Toán (Phiên Bản Đặc Biệt) Kèm Video Hướng Dẫn Bài Giải Trên App QANDA Tác giả: Nguyễn Mạnh Đạt - Hoàng Xuân Vinh (Đổng chủ biên)
Bài Tập Phát Triển Năng Lực Ngữ Văn 6 - Tập 2
Hướng Dẫn Giải 500 Bài Toán Cơ Bản Và Nâng Cao Đại Số 8 Để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh, tài liệu tham khảo cho giáo viên, tác giả đã mạnh
Ưu điểm của cuốn sách này: Chọn lọc thông tin: Cuốn sách được chắt lọc và tóm tắt ngắn gọn từ 20 chương trọng tâm, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và hiểu được những
Tuyển Tập Đề Kiểm Tra Môn Ngữ Văn 9 Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi (Theo Cấu Trúc Mới) Tuyển Tập Đề Kiểm Tra Môn Ngữ Văn 9 Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi (Theo Cấu Trúc
Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Địa Lí 9 (Theo Chương Trình GDPT Mới) Sách Bồi dưỡng học sinh giỏi Địa lí 9 được biên soạn dễ dùng làm tài liệu tham khảo trong hoạt động
Bứt Phá Chắc Nền Tảng Vững Kiến Thức Chinh Phục Ngữ Văn - Thi Tuyển Vào Lớp 10 Bạn đang lo lắng vì đây là năm đầu tiên kỳ thi vào lớp 10 áp dụng
Tất cả những gì bạn cần làm là thu lượm đồ vật trong nhà để thực hiện những thí nghiệm khoa học khó nhằn. Thầy giáo Tom Robinson sẽ giúp bạn mở rộng chân trời
Xuyên suốt cuốn sách là những trích dẫn cùng mô tả ngắn gọn về các cá nhân kiệt xuất khác nhau từ tác giả Jules Verne, hay thiên tài âm nhạc Lang Lang đến nhà
Người Bán Hàng Vĩ Đại Nhất Thế Giới (Tập 2) nhanh chóng lên kệ để tiếp nối cho câu chuyện chưa có hồi kết ở tập 1. Ở cuốn đầu tiên Og Mandino đã kể
Cái-Tôi, đó là một thực thể thật sự đặc biệt. Có một thời đại người ta đã khám phá ra từng khoảnh khắc của cái-Tôi, từng khoảnh khắc để phục hồi cái-Tôi. Họ nhận ra
Mã hàng 8935235215801 Tên Nhà Cung Cấp Nhã Nam Tác giả Rosie Nguyễn NXB NXB Hội Nhà Văn Năm XB 03-2018 Trọng lượng (gr) 250 Kích Thước Bao Bì 14 x 20.5 Số trang 196
Chưa Kịp Lớn Đã Phải Trưởng Thành (Tái Bản 2022) Tớ là Mây tên thật là Trịnh Thanh Vân, là một cây bút trẻ với nhiều bài viết truyền động lực cho giới trẻ trên
Daniel L. Everett cho rằng những ngôn ngữ mà chúng ta đang sử dụng không đơn thuần là sản phẩm của hơn một triệu năm tiến hóa mà còn là thứ vũ khí giúp loài
Daniel L. Everett cho rằng những ngôn ngữ mà chúng ta đang sử dụng không đơn thuần là sản phẩm của hơn một triệu năm tiến hóa mà còn là thứ vũ khí giúp loài
Daniel L. Everett cho rằng những ngôn ngữ mà chúng ta đang sử dụng không đơn thuần là sản phẩm của hơn một triệu năm tiến hóa mà còn là thứ vũ khí giúp loài
**Alexandros III của Macedonia** (, ), thường được biết đến rộng rãi với cái tên **Alexander Đại đế** (tiếng Hy Lạp: _Megas Alexandros_, tiếng Latinh: _Alexander Magnus_), hay còn được một số tài liệu tiếng
**Nhà Minh**, quốc hiệu chính thức là **Đại Minh**, là triều đại cai trị Trung Quốc từ năm 1368 đến năm 1644 sau sự sụp đổ của nhà Nguyên do người Mông Cổ lãnh đạo.
_[[Nhà thiên văn học (Vermeer)|Nhà thiên văn_, họa phẩm của Johannes Vermeer, hiện vật bảo tàng Louvre, Paris]] **Thiên văn học** là một trong những môn khoa học ra đời sớm nhất trong lịch sử
nhỏ|300x300px| Bản đồ Madagascar (1616) **Lịch sử Madagascar** bắt đầu từ khi con người bắt đầu đặt chân đến Madagascar, một quốc đảo nằm trên Ấn Độ Dương ngoài khơi bờ biển phía đông nam
**Người**, **con người**, **loài người** hay **nhân loại** (danh pháp khoa học: **_Homo sapiens_** hay **_Homo sapiens sapiens_**, nghĩa đen: **người tinh khôn**) là loài linh trưởng đông đảo và lan rộng nhất. Người có
**Lịch sử New Zealand** truy nguyên từ ít nhất 700 năm trước khi người Polynesia khám phá và định cư tại đây, họ phát triển một văn hóa Maori đặc trưng. Nhà thám hiểm người
**Người Tráng** hay **người Choang** (Chữ Tráng Chuẩn: Bouxcuengh, //; Chữ Nôm Tráng: 佈壯; Chữ Hán giản thể: 壮族, phồn thể: 壯族, bính âm: Zhuàngzú; Chữ Thái: ผู้จ้วง, _Phu Chuang_) là một nhóm dân tộc
**Sputnik 1** (tiếng Nga: Спутник 1, "vệ tinh 1". hay "PS-1", Простейший Спутник-1 hay _Prosteyshiy Sputnik-1_) là vệ tinh nhân tạo đầu tiên trên thế giới do Liên bang Xô Viết chế tạo và được
**_Người đua diều_** là một quyển tiểu thuyết đầu tay của nhà văn người Mỹ gốc Afganistan Khaled Hosseini. Được Riverhead Books xuất bản năm 2003, _Người đua diều_ xoay quanh câu chuyện về Amir,
Sapiens là một câu chuyện lịch sử lớn về nền văn minh nhân loại – cách chúng ta phát triển từ xã hội săn bắt hái lượm thuở sơ khai đến cách chúng ta tổ
Sapiens là một câu chuyện lịch sử lớn về nền văn minh nhân loại – cách chúng ta phát triển từ xã hội săn bắt hái lượm thuở sơ khai đến cách chúng ta tổ
Sapiens là một câu chuyện lịch sử lớn về nền văn minh nhân loại – cách chúng ta phát triển từ xã hội săn bắt hái lượm thuở sơ khai đến cách chúng ta tổ
| religion_year = 2018 | religion_ref = | regional_languages = | demonym = | ethnic_groups = | ethnic_groups_year = 2016 | ethnic_groups_ref = | capital = Tokyo (de facto) | largest_city = Tập tin:PrefSymbol-Tokyo.svg Tokyo
**Liên Xô** hay **Liên bang Xô viết**, tên chính thức là **Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết**, là một cựu quốc gia nằm ở phía bắc lục địa Á-Âu, tồn tại
nhỏ|Úc nhìn qua vệ tinh **Lịch sử Úc** đề cập đến lịch sử khu vực và nhân dân ở Thịnh vượng chung Úc và những cộng đồng bản địa và thuộc địa tiền thân của
nhỏ|Bức ảnh này trích trong một chương về [[Ấn Độ trong cuốn _Câu chuyện về các quốc gia của Hutchison_, mô tả Ajatashatru đến thăm Đức Phật để giác ngộ tội lỗi của mình.]] **Phật
nhỏ|phải|Ngựa trắng Pháp **Ngựa trắng** là thuật ngữ chỉ chung về những con ngựa có sắc lông sáng màu theo quang phổ trắng. Thuật ngữ ngựa trắng có phạm vi chỉ màu sắc sáng ở
**Đại học Missouri** (, thường được gọi là **Mizzou** hoặc **MU**) là một viện đại học nghiên cứu công lập tại Columbia, Missouri, Hoa Kỳ. Thành lập vào năm 1839, đây là viện đại học
**Khu vườn của Jenny** là một cuốn tiểu thuyết của tác giả Trần Phương Hoa (Giám đốc chiến lược của Tập đoàn Giáo dục EQuest) có nội dung xoay quanh hai nhân vật chính xuyên
- Công ty phát hành: Omega Plus - Tác giả: Nhiều tác giả - ISBN: 978-604-343-913-7 - Ngôn ngữ: Tiếng Việt - Số trang: 484 - Nhà xuất bản Lao Động - Kích thước(cm): 16x24
Sapiens là một câu chuyện lịch sử lớn về nền văn minh nhân loại – cách chúng ta phát triển từ xã hội săn bắt hái lượm thuở sơ khai đến cách chúng ta tổ
Sapiens là một câu chuyện lịch sử lớn về nền văn minh nhân loại – cách chúng ta phát triển từ xã hội săn bắt hái lượm thuở sơ khai đến cách chúng ta tổ
Sapiens là một câu chuyện lịch sử lớn về nền văn minh nhân loại – cách chúng ta phát triển từ xã hội săn bắt hái lượm thuở sơ khai đến cách chúng ta tổ
Sapiens là một câu chuyện lịch sử lớn về nền văn minh nhân loại – cách chúng ta phát triển từ xã hội săn bắt hái lượm thuở sơ khai đến cách chúng ta tổ
Sapiens là một câu chuyện lịch sử lớn về nền văn minh nhân loại – cách chúng ta phát triển từ xã hội săn bắt hái lượm thuở sơ khai đến cách chúng ta tổ
nhỏ|phải|Một [[chiến binh Mông Cổ trên lưng ngựa, ngựa Mông Cổ là biểu tượng cho những con ngựa chiến ở vùng Đông Á trong thời Trung Cổ]] nhỏ|phải|Một kỵ xạ Nhật Bản đang phi nước
**Singapore** (, , ), quốc hiệu là **Cộng hòa Singapore**, là một đảo quốc và thành quốc có chủ quyền ở Đông Nam Á, nằm ngoài khơi về mũi phía nam của bán đảo Mã
nhỏ| _[[Sóng lừng ngoài khơi Kanagawa_, bản họa được biết đến nhiều nhất trong bộ tác phẩm.
(Tái bản thời Shōwa (1926–1989) bởi Adachi)]] là một loạt tranh in phong cảnh của nghệ sĩ ukiyo-e
**Việt Nam**, quốc hiệu đầy đủ là **Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam**, là một quốc gia nằm ở cực Đông của bán đảo Đông Dương thuộc khu vực Đông Nam Á, giáp
**Bermuda** (; trong lịch sử được gọi là **Bermudas** hoặc **Quần đảo Somers**) là một Lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh ở Bắc Đại Tây Dương. Vùng đất gần nhất với quần đảo là bang
**Hà Lan** ( ) là một quốc gia tại Tây Âu. Đây là quốc gia cấu thành chủ yếu của Vương quốc Hà Lan, và còn bao gồm ba lãnh thổ đảo tại Caribe (Bonaire,
**Tehran** (phiên âm tiếng Việt: **Tê-hê-ran** hoặc **Tê-hê-răng**; _Tehrān_; ) là thủ đô của nước Cộng hoà Hồi giáo Iran, đồng thời là thủ phủ của tỉnh Tehran. Với dân số khoảng 8.4 triệu người
**Sri Lanka**, quốc hiệu là **Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Dân chủ Sri Lanka** và từng được gọi là **Tích Lan**, là một đảo quốc với đa số dân theo Phật giáo ở Nam
**Nhà Tống** là hoàng triều cai trị Trung Quốc từ năm 960 đến năm 1279. Triều đại này được sáng lập bởi Tống Thái Tổ sau khi ông soán ngôi Hoàng đế Hậu Chu rồi
**Thế kỷ 20** là khoảng thời gian tính từ ngày 1 tháng 1 năm 1901 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2000, nghĩa là bằng 100 năm. Thế kỷ 20 bị chi phối bởi
**Hồng Kông** (, , ; ), tên chính thức là **Đặc khu hành chính Hồng Kông thuộc Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa**, là một vùng đô thị đặc biệt, cũng như một trong hai
**Serbia** (phiên âm là _Xéc-bi_ hay _Xéc-bi-a_, , phiên âm là _Xrơ-bi-a_), tên chính thức là **Cộng hòa Serbia** () là một quốc gia nội lục thuộc khu vực đông nam châu Âu. Serbia nằm
**Heidelberg** là một thành phố lớn nằm cạnh sông Neckar ở tây-nam của nước Đức trong bang Baden-Württemberg. Thành phố nổi tiếng thế giới vì có phế tích Lâu đài Heidelberg và khu phố cổ
**Madagascar**, quốc hiệu là **Cộng hòa Madagascar** (phiên âm tiếng Việt: **Ma-đa-gát-xca** hay **Ma-đa-ga-xca**; ; ) là một đảo quốc ở Ấn Độ Dương, ngoài khơi bờ biển đông nam bộ của châu Phi. Quốc
**Sicilia** ( , ) là một vùng hành chính tự trị của Ý. Vùng này gồm có đảo Sicilia lớn nhất Địa Trung Hải và lớn thứ 45 thế giới, cùng một số đảo nhỏ
**Seattle** (, ) là một thành phố cảng biển tọa lạc ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương của Hoa Kỳ. Thành phố này nằm ở phía tây tiểu bang Washington trên một dải đất
**Malaysia** là một quốc gia quân chủ lập hiến liên bang tại Đông Nam Á, lãnh thổ bao gồm 13 bang và ba lãnh thổ liên bang với tổng diện tích là 330,803 km². Malaysia