✨Vương Trực (thượng thư)

Vương Trực (chữ Hán: 王直, 1379 – 1462), tên tự là Hành Kiệm, hiệu là Ức Am, người Thái Hòa, Giang Tây, là quan viên nhà Minh trong lịch sử Trung Quốc. Ông là công thần hàng đầu trong việc ủng lập Minh Đại Tông, nhưng nhờ khéo léo lui lại phía sau Vu Khiêm, lại từng cầm đầu triều thần cực lực đề nghị đón Minh Anh Tông trở về, nên sau sự biến Đoạt môn, không gặp tai vạ, bảo toàn được thân và danh.

Thân thế

Nhà họ Vương tự nhận là hậu duệ của thừa tướng Vương Đạo nhà Đông Tấn. Thời Ngũ đại thập quốc, tổ tiên từng có Vương Sùng Văn được làm đến Cát Châu thứ sử của nước Nam Đường; Vương Chí, tự Chí Tư được làm đến Lại bộ thị lang, Lễ bộ thị lang nhà Bắc Tống .

Ông cụ là Vương Dĩ Đạo, ông nội là Vương Tử Hưng đều ẩn cư không làm quan.. Bá Trinh khôi phục con ngòi bỏ đi của Lữ Đường, sửa sang diêm pháp . Sau đó Bá Trinh chịu bãi chức Phân tuần quan, về kinh làm Hộ bộ chủ sự. Gặp tang cha, Bá Trinh rời chức, nhưng mãn tang thì không được khởi dùng ngay, còn chịu trích cư ở An Khánh (chưa rõ vì sao). Đầu niên hiệu Kiến Văn, Bá Trinh được khởi phục, tiến làm Tri Quỳnh Châu. Người Lê ở Nhai Châu vì thù oán mà giết lẫn nhau, còn làm ra phản văn, nên triều đình muốn dùng binh; Bá Trinh bắt được tên đầu sỏ, vì vậy bãi binh. Ruộng Quỳnh Châu hằng năm thu hoạch 3 vụ, để nuôi quân đội, quân đội không tiếp nhận ngay trong khi quan dân thiếu thốn, vì thế quan lại phụ trách thừa cơ thúc ép nộp thuế hòng kiếm lợi. Bá Trinh lập kỳ hẹn cho 3 lần thu thuế, tệ nạn ấy mới dứt. Bá Trinh ở chức vài năm, địa phương yên ổn, lưu dân được nhập tịch có hơn vạn hộ. Bá Trinh xưng bệnh, xin về, rồi mất ở nhà.

Nhờ Trực hiển quý, 3 đời tiền nhân của ông đều được tặng Thiếu phó kiêm Thái tử thái sư, Lại bộ thượng thư, phu nhân tặng Nhất phẩm phu nhân. đến, còn có người cùng về. Nay cũng phải có đại thần cùng lên đường, thì mới xong.” Hồ Huỳnh nghe được, giao cho triều thần bàn bạc; bọn Trực cố xin, nên triều đình sai bọn Dương Thiện đi cùng sứ giả Ngõa Lạt., tiền giấy, cho dịch trạm đưa về.

Năm Thiên Thuận thứ 6 (1462), Trực mất, hưởng thọ 84 tuổi, được tặng chức Thái bảo, thụy Văn Đoan.

Tính cách

Trực có mặt vuông râu dài, dáng vẻ khôi vĩ; tính nghiêm nghị trì trọng, không tùy tiện nói cười; ngay cả kết giao bạn bè, cũng cẩn thận như thế.

Trực ở Hàn Lâm hơn 20 năm, việc biên soạn, chú giải sự tích, chiếu mệnh đời xưa phần nhiều là do ông làm ra. Trực cùng người Kim Khê là Vương Anh tề danh, người đời gọi là Nhị Vương, lấy quê quán mà phân biệt, Trực được gọi là Đông Vương, Anh được gọi là Tây Vương. Đến khi Trực đứng đầu bộ Lại, làm việc vừa thanh liêm vừa thận trọng. Bấy giờ triều đình mới bãi bỏ việc đình thần tiến cử quan viên đứng đầu địa phương, giao cho bộ Lại chuyên trách; Trực ủy nhiệm việc ấy cho cấp dưới, nghiêm cấm tham ô. Phàm ngự sử làm tuần án quay về, ắt đòi họ trình bày quan viên địa phương là hiền hay dở để sắp xếp cất nhắc, nên được khen là nhân.

Con trai là Vương Tế làm Nam Quốc Tử bác sĩ, được xét thăng cấp về bộ, Văn tuyển lang muốn giữ anh ta ở lại miền nam dể chăm sóc Trực (đã nghỉ hưu), ông không đồng ý, nói: “Như thế loạn phép nước bắt đầu từ tôi đấy.”

Dật sự

Bấy giờ Trực đang làm Thứ cát sĩ mà được vào Nội các, Dương Sĩ Kỳ không bằng lòng. Đến khi đã nghỉ hưu, Trực ở nhà có lúc cùng bọn điền bộc cầy cấy, bày cuộc đánh trống ca hát. Con cháu Trực thay nhau nâng chén chúc thọ, ông than rằng: “Khi xưa Tây Dương (tức Dương Sĩ Kỳ) chèn ép ta, không cho cùng làm việc. Nhưng ta còn ở Nội các, đức kim thượng trở lại ngôi, sẽ không tránh được việc chịu lưu đày ra Liêu Dương, làm sao cùng bọn mày vui vẻ!?”

Trước tác

• Ức Am văn tập, được đưa vào Khâm định Tứ khố toàn thư, xem tại [http://ctext.org/wiki.pl?if=gb&res=419464 đây].

Hậu nhân

Con trai là Vương Tế, được làm đến Hàn Lâm kiểm thảo, cũng nhờ học vấn và đức hạnh mà nổi tiếng. Chắt là Vương Tư, tử thương trong sự kiện Đại lễ nghị, sử cũ có truyện.