✨UEFA

Liên đoàn các hiệp hội bóng đá châu Âu (, viết tắt là UEFA ; ; ), cũng được gọi là Liên đoàn bóng đá châu Âu, là một trong sáu cơ quan quản lý châu lục về bóng đá. Đây là cơ quan quản lý bóng đá, bóng đá trong nhà và bóng đá bãi biển ở châu Âu và bao gồm 55 thành viên hiệp hội quốc gia.

UEFA bao gồm các hiệp hội bóng đá quốc gia của châu Âu và điều hành các giải đấu đội tuyển quốc gia và câu lạc bộ bao gồm Giải vô địch bóng đá châu Âu, UEFA Nations League, UEFA Champions League, UEFA Europa League, UEFA Conference League và Siêu cúp bóng đá châu Âu, đồng thời kiểm soát tiền thưởng, các quy định cũng như bản quyền truyền thông đối với các giải đấu đó.

Henri Delaunay là tổng thư ký đầu tiên trong khi Ebbe Schwartz là chủ tịch đầu tiên. Chủ tịch hiện nay là Aleksander Čeferin, cựu chủ tịch Hiệp hội bóng đá Slovenia, người được bầu là chủ tịch thứ bảy của UEFA tại Đại hội UEFA đặc biệt lần thứ 12 ở Athens vào tháng 9 năm 2016, đồng thời trở thành phó chủ tịch FIFA.

Lịch sử và thành viên

Ngày 15 tháng 6 năm 1954, các hiệp hội bóng đá Ý, Pháp và Bỉ đã thống nhất thành lập UEFA tại Basel, Thụy Sĩ. Buổi họp thành lập có sự tham gia của 25 thành viên. 6 hiệp hội khác tuy không có mặt nhưng vẫn được công nhận là thành viên sáng lập, nâng tổng số lên 31. Vào giữa những năm 1990, sự tan rã của Liên Xô, Nam Tư và Tiệp Khắc đã dẫn đến sự ra đời của nhiều quốc gia mới. UEFA đã chào đón các thành viên mới này, nâng tổng số thành viên lên hơn 50.

Trụ sở chính của UEFA ban đầu đặt tại Paris, Pháp. Sau đó, năm 1960, tổ chức chuyển trụ sở đến Bern. Năm 1995, UEFA lại di dời trụ sở đến Nyon, Thụy Sĩ. Từ 1995 đến 1999, UEFA hoạt động tại các văn phòng tạm thời ở Nyon trong khi trụ sở hiện tại đang được xây dựng.

Tư cách thành viên UEFA gần như tương đồng với việc được công nhận là một quốc gia có chủ quyền ở châu Âu. 48 trong số 55 thành viên UEFA là các quốc gia thành viên có chủ quyền của Liên hợp quốc. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp ngoại lệ. Monaco, một quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc, và Thành phố Vatican, một quốc gia quan sát viên không phải là thành viên của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, không phải là thành viên của UEFA. UEFA không chỉ bao gồm các quốc gia có chủ quyền mà còn có các thành viên là khu vực thuộc một quốc gia lớn hơn. Những khu vực này gồm các quốc gia như Anh, Bắc Ireland, Scotland và xứ Wales (Vương quốc Anh), Gibraltar (Lãnh thổ hải ngoại của Anh), Quần đảo Faroe (lãnh thổ tự trị trong Vương quốc Đan Mạch) và Kosovo (quốc gia được công nhận hạn chế). Tại các khu vực này, chính quyền địa phương thường đóng vai trò quản lý thể thao, phối hợp với cơ quan thành viên UEFA. Trước đây, UEFA đã từ chối tư cách thành viên cho các khu vực không được coi là quốc gia có chủ quyền, như Jersey.

Ngoài các quốc gia châu Âu, UEFA còn có các thành viên thuộc các khu vực khác như Azerbaijan, Georgia, Kazakhstan và Thổ Nhĩ Kỳ. Một số quốc gia khác tuy không nằm hoàn toàn trong châu Âu nhưng được coi là một phần của châu Âu về văn hóa và chính trị, ví dụ như Síp và Armenia. UEFA cũng có các thành viên từng là thành viên của Liên đoàn bóng đá châu Á (AFC). Ví dụ điển hình là Israel (bị cấm tham gia AFC vào năm 1974) và Kazakhstan.

Một số hiệp hội thành viên UEFA có quy định đặc biệt cho phép các đội bóng bên ngoài lãnh thổ của họ tham gia giải đấu "trong nước". Ví dụ điển hình là AS Monaco, tuy là một thực thể có chủ quyền riêng biệt, nhưng lại thi đấu trong hệ thống giải vô địch Pháp. Tương tự, các câu lạc bộ xứ Wales như Cardiff City, Swansea City, Newport County A.F.C. và Wrexham A.F.C. đều góp mặt trong hệ thống giải Ngoại hạng Anh. Một trường hợp khác là câu lạc bộ Derry City, tọa lạc tại Bắc Ireland, lại thi đấu trong giải League of Ireland của Cộng Hòa Ireland. Ngoài ra, còn có một đội tuyển từ San Marino tham gia thi đấu trong hệ thống giải của Ý; FC Andorra từ Andorra góp mặt trong hệ thống giải của Tây Ban Nha. Đặc biệt, 7 đội bóng đến từ Liechtenstein thi đấu trong hệ thống giải của Thụy Sĩ bởi Liechtenstein không tổ chức giải đấu nội bộ riêng mà chỉ có các giải cup.

Các đội tuyển quốc gia thuộc UEFA thống trị World Cup với thành tích xuất sắc qua 22 kỳ tổ chức, với 12 chức vô địch đã thuộc về các đội bóng Châu Âu, khẳng định vị thế thống trị của họ trên đấu trường bóng đá thế giới. Nắm giữ vị trí dẫn đầu về thành tích World Cup là Ý và Đức với 4 lần vô địch mỗi đội. Theo sau là Pháp với 2 lần, cùng Anh và Tây Ban Nha với 1 lần vô địch.

Ngày 28 tháng 2 năm 2022, UEFA đã đình chỉ sự tham gia của Nga trong các hoạt động bóng đá do cuộc xâm lược Ukraine của nước này. Quyết định này được đưa ra dựa trên khuyến nghị của Ủy ban Olympic quốc tế (IOC). Liên đoàn Bóng đá Nga đã không thể đảo ngược lệnh cấm của UEFA sau khi kháng cáo lên Tòa án Trọng tài Thể thao. Ngày 26 tháng 9 năm 2023, UEFA đã dỡ bỏ lệnh cấm đối với đội tuyển bóng đá U17 Nga, cho phép họ tham dự Giải vô địch U17 châu Âu 2024. Lý giải cho quyết định này, UEFA cho biết: "Việc cấm trẻ em tham gia các giải đấu của chúng ta không chỉ vi phạm quyền cơ bản trong sự phát triển toàn diện của các em, mà còn trực tiếp gây ra sự phân biệt đối xử". Lệnh dỡ bỏ này cũng áp dụng cho tất cả các đội tuyển U ở cả nam và nữ. Quyết định này vấp phải sự phản đối từ Liên đoàn bóng đá Ukraine, Anh và Thụy Điển. Cả ba liên đoàn này tuyên bố sẽ tẩy chay các trận đấu gặp Nga để thể hiện sự phản đối.

Thành viên