✨Trận Surabaya

Trận Surabaya diễn ra giữa các binh sĩ và dân quân Indonesia ủng hộ độc lập chống lại quân Anh và Ấn Độ thuộc Anh, nằm trong Cách mạng Dân tộc Indonesia. Đỉnh cao của trận chiến là vào tháng 11 năm 1945. Đây là trận chiến đơn lẻ gây tổn thất nặng nhất trong cách mạng và trở thành một biểu tượng quốc gia cho sức kháng cự của người Indonesia. Người Indonesia nhìn nhận đây là một nỗ lực anh hùng, nó giúp khích động người Indonesia và quốc tế ủng hộ Indonesia độc lập. 10 tháng 11 hàng năm được Indonesia kỷ niệm với tên gọi là ngày Anh hùng (Hari Pahlawan).

Khi quân Đồng Minh đến vào cuối tháng 10 năm 1945, các vị trí đóng quân pemuda ("thanh niên") tại thành phố Surabaya được mô tả là "một pháo đài thống nhất vững mạnh". Giao tranh ác liệt bùng phát vào ngày 30 tháng 10 khi 600 binh sĩ Ấn Độ bỏ mạng cùng sĩ quan người Anh là Chuẩn tướng A. W. S. Mallaby. Người Anh trả đũa bằng một cuộc càn quét trừng phạt bắt đầu vào ngày 10 tháng 11, được các đợt không kích yểm hộ. Mặc dù quân Anh chiếm lĩnh được phần lớn thành phố trong vòng ba ngày, song lực lượng cộng hòa được trang bị kém vẫn ngoan cường chiến đấu trong ba tuần, và hàng nghìn người thiệt mạng trong khi cư dân chạy đến vùng nông thôn.

Lực lượng Cộng hòa phải chịu thất bại về quân sự, tổn thất về nhân lực và vũ khí cản trở nghiêm trọng lực lượng Cộng hòa trong giai đoạn sau này của cách mạng, tuy nhiên trận chiến khích động người Indonesia ủng hộ độc lập và thu hút quan tâm quốc tế. Đối với người Hà Lan, trận chiến khiến họ phải bỏ nghi ngờ rằng Cộng hòa chỉ là một phái gồm những kẻ từng cộng tác với Nhật Bản và không được dân chúng ủng hộ. Trận chiến cũng thuyết phục người Anh rằng sẽ khôn ngoan nếu giữ trung lập trong cách mạng; người Anh sau đó ủng hộ sự nghiệp Cộng hòa tại Liên Hợp Quốc.

Bối cảnh

Ngày 17 tháng 8 năm 1945, Sukarno và Hatta tuyên bố Indonesia độc lập tại Jakarta, hai ngày sau khi Thiên hoàng Nhật Bản đầu hàng tại Thái Bình Dương. Khi tin tức về tuyên ngôn độc lập truyền bá khắp quần đảo, nhân dân Indonesia thấy một cảm giác tự do khiến hầu hết họ nhận mình là người ủng hộ Cộng hòa. Trong các tuần lễ tiếp theo, tồn tại khoảng trống quyền lực cả từ bên ngoài và bên trong Indonesia, tạo một không khí bất định, song cũng là một cơ hội. Ngày 19 tháng 9 năm 1945, một nhóm tù binh người Hà Lan được người Nhật hỗ trợ tiến hành thượng quốc kỳ Hà Lan bên ngoài Khách sạn Yamato (nguyên là Khách sạn Oranje, nay là Khách sạn Majapahit) tại Surabaya. Sự kiện này kích động dân quân Indonesia, họ vượt qua người Hà Lan và người Nhật rồi xé phần màu lam trên quốc kỳ Hà Lan nhằm biến chúng thành quốc kỳ Indonesia. Thủ lĩnh của nhóm người Hà Lan là Ploegman bị đám đông giận dữ sát hại. Ước tính số người Indonesia thiệt mạng dao động từ 6.300 đến 15.000, và có thể có đến 200.000 đào thoát khỏi thành phố đã hoang tàn. Thương vong của các binh sĩ Ấn Độ thuộc Anh tổng cộng là khoảng 295.

Hậu quả

Lực lượng Cộng hòa tổn thất nhiều nhân lực, việc để mất đi vũ khí cũng cản trở nghiêm trọng các nỗ lực quân sự của họ trong giai đoạn còn lại của cuộc đấu tranh giành độc lập. Trận Surabaya là giao tranh đơn lẻ có nhiều người thiệt mạng nhất trong chiến tranh, và biểu thị quyết tâm của lực lượng dân tộc chủ nghĩa nghèo khổ; sự hy sinh của họ trở thành một biểu trưng và tập hợp dư luận quần chúng cho cách mạng. Nó cũng khiến người Anh miễn cưỡng tham dự chiến tranh, cân nhắc cách kéo dài lợi ích của họ tại Đông Nam Á trong giai đoạn sau khi Nhật Bản đầu hàng; trong vòng vài năm, Anh công khai ủng hộ sự nghiệp của những người Cộng hòa tại Liên Hợp Quốc. Đây cũng là một bước ngoặt đối với người Hà Lan do nó loại bỏ bất kỳ hoàn nghi nào về việc phe Cộng hòa là một lực lượng kháng cự được tổ chức tốt và được dân chúng ủng hộ. Đến tháng 11 năm 1946, binh sĩ Anh cuối cùng rời khỏi Indonesia. Tượng đài "Các anh hùng ngày 10 tháng 11" tại Surabaya được xây dựng nhằm kỷ niệm sự kiện này, và ngày 10 tháng 11 nay được kỷ niệm tại Indonesia với tên gọi là "Ngày Anh hùng" nhằm tưởng nhớ trận chiến.

Cảm tình viên Indonesia là K'tut Tantri cũng chứng kiến trận Surabaya, sau đó bà tường thuật nó trong hồi ký Revolt in Paradise. Trước giao tranh, bà và một nhóm phiến quân Indonesia liên kết với Bung Tomo để thành lập một đài phát thanh bí mật tại thành phố, phát sóng các thông điệp ủng hộ lực lượng Cộng hòa Indonesia hướng đến các binh sĩ Anh trong thành phố. Bà lưu ý rằng một số binh sĩ Anh không hài lòng về việc người Hà Lan lừa dối họ rằng lực lượng Cộng hòa Indonesia là bù nhìn của Nhật Bản và là các phần tử cực đoan. Sau khi Anh oanh tạc thành phố, Tantri liên lạc với một số nhà ngoại giao và tham tán thương mại của Đan Mạch, Liên Xô và Thụy Điển tại thành phố. Họ chấp thuận thông báo cho các chính phủ của mình về giao tranh tại Surabaya và ra tuyên bố chung phản đối các hành động quân sự của Anh.