✨Trần Khánh Chi

Trần Khánh Chi (chữ Hán: 陈庆之, 484 – 539) là tướng lãnh nhà Lương thời Nam Bắc triều. Năm 529, ông đem theo chưa đến 1 vạn binh, nhận mệnh hộ tống Bắc Hải vương Nguyên Hạo của nhà Bắc Ngụy quay về Ngụy đô Lạc Dương, trong khoảng 140 ngày, đánh hạ 32 tòa thành, chiến thắng 47 trận, là kỳ công hiếm có trong lịch sử Trung Quốc.

Xuất thân

Khánh Chi tự Tử Vân, người huyện Quốc Sơn, quận Nghĩa Hưng. Từ nhỏ Khánh Chi theo hầu Tiêu Diễn. Diễn thích cờ vây, mỗi lần chơi cờ đều ngồi từ tối đến sáng, người hầu mỏi mệt ngủ thiếp đi, chỉ có Khánh Chi tỉnh táo, nghe gọi thì đến ngay, nên rất được Diễn khen ngợi, yêu mến.

Khánh Chi theo Diễn lật đổ Nam Tề đế Tiêu Bảo Quyển, ít lâu sau được làm Chủ thư. Khánh Chi bỏ tiền chiêu mộ kẻ sĩ, luôn muốn lập công tích. Diễn lên ngôi hoàng đế, tức là Lương Vũ đế, Khánh Chi được trừ làm Phụng triều thỉnh. Hạo lấy Khánh Chi làm Thị trung, Xa kỵ đại tướng quân, Tả quang lộc đại phu, tăng ấp vạn hộ. Nguyên Thiên Mục, Vương Lão Sanh, Lý Thúc Nhân lại soái 4 vạn quân Ngụy, đánh hạ Tuy Dương; Thiên Mục chia 2 vạn binh cho Vương Lão Sanh, Phí Mục giữ Hổ Lao, Điêu Tuyên, Điêu Song vào Lương Quốc. Khánh Chi lựa thế mà tập kích, khiến bọn họ đều đầu hàng, chỉ có Thiên Mục đem hơn 10 kỵ binh vượt Hoàng Hà sang bờ bắc. Vũ đế lại tự tay viết chiếu khen ngợi. Bộ hạ của Khánh Chi đều khoác áo choàng trắng (bạch bào), không ai địch nổi. Trước đó Lạc Dương có câu đồng dao rằng: “Danh sư đại tướng mạc tự lao, thiên binh vạn mã tị bạch bào.” (tạm dịch: quân đội nổi tiếng và đại tướng chớ vất vả, ngàn binh muôn ngựa tránh áo choàng trắng.) Khánh Chi từ khi rời huyện Chí đến Lạc Dương, trải qua 14 tuần (140 ngày), hạ 32 thành, thắng 47 trận, trước đó chưa từng có.

Tháng 10 ÂL năm thứ 2 (536), tướng Đông Ngụy là Hầu Cảnh soái 7 vạn binh đánh Sở Châu, bắt thứ sử Hoàn Hòa. Cảnh tiếp tục tiến quân đến thượng du sông Hoài, gởi thư cho Khánh Chi khuyên hàng. Vũ đế sắc cho tướng giữ Tương Đàm là Hầu Thoái, Hữu vệ Hạ Hầu Quỳ đi cứu, quân đến Lê Tương thì Khánh Chi đã phá được Cảnh. Bấy giờ trời rét đậm, Cảnh bỏ xe cộ mà chạy, Khánh Chi thu lấy mà về, được tiến hiệu Nhân uy tướng quân. Năm ấy, Dự Châu có nạn đói, Khánh Chi mở kho chẩn cấp, nhiều nơi được cứu. Dân châu là bọn Lý Thăng 800 người dâng biểu xin dựng bi ca tụng công đức, triều đình giáng chiếu đồng ý.

Tháng 10 ÂL năm thứ 5 (539), Khánh Chi mất, hưởng thọ 56 tuổi. Khánh Chi được tặng Tán kỵ thường thị, Tả vệ tướng quân, 1 bộ cổ xuy; được đặt thụy là Vũ. Triều đình sắc cho quận Nghĩa Hưng phát 500 người giúp việc tang.

Đánh giá

Sử cũ cho biết Khánh Chi tính cẩn thận, mỗi khi đón chiếu, sắc, ắt tắm gội rồi mới vái nhận. Khánh Chi sanh hoạt tiết kiệm, trong sạch, không mặc áo lụa, không ưa âm nhạc. Tuy Khánh Chi bắn tên không thủng áo giáp, cưỡi ngựa cũng chẳng quen, nhưng ông khéo vỗ về tướng sĩ, khiến họ dốc sức đến chết.

Trong tờ sắc khen ngợi Khánh Chi ở trận Qua Dương, Vũ đế viết: “Vốn chẳng nòi nhà tướng, lại chẳng con nhà quan, trông ngóng công danh, đạt được thế này. Khá nghĩ mưu kế hay, khéo giành kết quả tốt. Mở cửa son để đợi khách, viết tiếng tốt trên tre lụa. Há chẳng phải đại trượng phu ư!”

Diêu Tư Liêm: "Trần Khánh Chi, Lan Khâm đều có mưu lược dùng binh (tướng lược), đánh là thắng, chiếm là được, xếp sau Pha, Mục, Vệ, Hoắc mà thôi. Khánh Chi tính cơ cảnh thông minh, sớm hầu hạ Cao Tổ (Lương Vũ đế), đã nhận ân huệ lâu dài, lại càng thêm cẩn thận, được trao quan phong tước, cũng là vinh dự một đời vậy."

Lý Duyên Thọ: "Trần Khánh Chi ban đầu tham gia cuộc chơi của én sẻ, cuối cùng ôm ấp cái chí của hồng hộc. Đến khi nhận được trọng trách, thì rong ruổi Y, Lạc. Tiến thì không còn quân đội xưng là hùng mạnh, đánh thì chẳng có thành trì gọi là vững chắc. Dẫu gió nam không đủ mạnh, sau đó đành chịu lật nhào, nhưng những gì ông đánh hạ được, cũng đủ để khen ngợi." "Người hàn môn đời Lương thành đạt chỉ có Khánh Chi và Du Dược."

Hậu nhân

Sử cũ không cho biết Khánh Chi có bao nhiêu con trai. Con trai trưởng của Khánh Chi là Trần Chiêu được kế tự. Con trai thứ 5 là Trần Hân, tự Quân Chương, bị Hầu Cảnh sát hại; sử cũ có truyện. Con út là Trần Huyên, mích lòng Trần Hậu Chủ, phát sợ mà chết; sử cũ có truyện.

Chuyện bên lề

Khánh Chi vào Lạc Dương, Tiêu Tán (tức Tiêu Tống) gởi tờ khải xin về. Bấy giờ mẹ Tán là Ngô thục viện còn sống, Vũ đế cho rằng ông ta còn nhỏ tuổi, nên nhờ cậy Khánh Chi việc ấy, nhưng tin tức chưa đến thì Lạc Dương đã thất thủ.

Khánh Chi từ Bắc Ngụy trở về, đặc biệt xem trọng người phương bắc. Chu Dị lấy làm lạ nên hỏi, Khánh Chi đáp: “Tôi vốn cho rằng phía bắc Đại Giang là quê hương của Nhung Địch, gần đây đến Lạc Dương, mới biết áo, mũ, người, vật (y quan nhân vật) đều ở cả Trung Nguyên, Giang Đông chẳng thể bì kịp, làm sao xem thường được?”