✨Thượng đế của khoảng hở

Thượng đế của khoảng hở (tiếng Anh: God of the gaps) là một quan điểm thần học, trong đó những 'khoảng hở trong tri thức khoa học' được coi là chứng cớ hoặc bằng chứng cho sự tồn tại của Chúa. Thuật ngữ "khoảng hở" ban đầu được các nhà thần học Kitô giáo sử dụng không phải để làm mất uy tín của chủ nghĩa hữu thần mà chỉ để chỉ ra sự ngụy biện của việc dựa dẫm vào các luận cứ mục đích cho sự tồn tại của Chúa.

Nguồn gốc của thuật ngữ

Từ những năm 1880, cuốn Zarathustra đã nói như thế của Friedrich Nietzsche – Phần Hai, "On Priests" – đã nói "... họ đặt cái vọng tưởng, cái trám khuyết của mình vào mọi khoảng hở, và họ gọi mấy cái đó là Thượng đế.".

Khái niệm đấy – mặc dù không chân xác về từ ngữ – có thể được lần ngược trở lại thời ông , một giảng viên truyền giáo thế kỷ 19, từ các Bài giảng Lowell của ông về Sự đi lên của Con người (The Ascent of Man). Ông đều trừng phạt những người Kitô hữu nào chỉ ra những điều mà khoa học chưa thể giải thích được – "khoảng hở mà họ sẽ trám đầy bằng Thiên Chúa" – và thúc giục họ hãy đón nhận hết thảy thiên nhiên như Thiên Chúa, như tác phẩm của "một Thiên Chúa , là Thiên Chúa của Sự tiến hóa, vô cùng vĩ đại hơn hẳn kẻ dựng kỳ quan thi thoảng kia, mà kẻ kia là Thiên Chúa của một nền thần học cũ kĩ."

Vào năm 1933, – Giám mục của Birmingham – đã sử dụng cụm từ này trong một cuộc thảo luận về hàm ý của thuyết tương đối rộng về Vụ nổ lớn: __ Khi đang Thế chiến II, Dietrich Bonhoeffer – nhà thần học và cũng là nhà tuẫn giáo người Đức – đã bày tỏ khái niệm này bằng những thuật ngữ tương đồng trong những lá thư mà ông viết trong khi còn ở nhà tù của Đức quốc xã. đã được phát hành lại dưới dạng bìa mềm, và đã được tái bản vài lần, gần đây nhất là vào năm 1971. Người ta quả quyết rằng cụm từ 'Thượng đế của khoảng hở' trên thực tế là do Coulson phát minh ra.

Thuật ngữ này sau đó đã được sử dụng trong một cuốn sách năm 1971 và một bài viết năm 1978, bởi . Ông đã nói rõ khái niệm này một cách chi tiết hơn trong Con người Đứng tuổi: Hồi đáp của Bonhoeffer đối với Thượng-đế-của-Khoảng-hở (Man come of Age: Bonhoeffer’s Response to the God-of-the-Gaps, 1978). Bube đã quy các cuộc khủng hoảng hiện đại trong tín ngưỡng tôn giáo một phần là do sự co rút không gì lay chuyển được của 'Thượng-đế-của-khoảng-hở' khi kiến thức khoa học đã tiến bộ. Khi con người đã dần dần tăng sự hiểu biết của mình về thiên nhiên, thì "địa hạt" trước đây của Thiên Chúa dường như đối với nhiều người và các tôn giáo là ngày ngày càng nhỏ lại qua phép so sánh. Bube đã khăng khăng rằng Nguồn gốc các loài của Darwin là "hồi chuông báo tử" cho Thượng-đế-của-khoảng-hở. Bube cũng đã khăng khăng rằng Thượng-đế-của-khoảng-hở đấy không tương đồng với Thiên Chúa trong Kinh Thánh (tức là bản thân ông ấy không đưa ra lý lẽ chống lại Thiên Chúa, mà chỉ là quả quyết có một vấn đề căn cơ là người ta lại cảm tri rằng Thiên Chúa tồn tại trong khoảng hở của tri thức ngày nay).

Sử dụng nói chung

Thuật ngữ "Thượng đế của khoảng hở" đôi khi được sử dụng để mô tả sự thoái lui mang tính gia tăng của những giải thích tôn giáo về các hiện tượng vật lý khi đối mặt với những giải thích khoa học ngày càng toàn diện cho những hiện tượng đó.

viết về khía cạnh khoa học vật lý của điều này:

Cái biểu đạt "Thượng đế của khoảng hở" đấy chứa đựng một chân lý có thật. Nếu điều đấy được hiểu rằng Thiên Chúa là bất nội tại trong luật tự nhiên mà chỉ được quan sát trong những bí ẩn bất khả giải thích bằng luật thì quả thật là sai lầm. Không có nhóm Kitô-hữu đáng kể nào có tin vào quan điểm này. Tuy nhiên, nếu điều đấy được dùng để nhấn mạnh rằng Thiên Chúa không chỉ là nội tại trong luật tự nhiên mà còn có tính hoạt động trong vô số hiện tượng liên đới với siêu nhiên và tâm linh thì đó là thật. Có những khoảng hở trong lời giải thích lý–hóa về thế giới này, và sẽ luôn có. Bởi vì tuy khoa học đã tìm tòi được nhiều bí mật kỳ diệu của tự nhiên, không thể kết luận rằng nó có thể giải thích tất cả các hiện tượng. Ý nghĩa, linh hồn, tinh thần và sự sống là những đối tượng không thể được giải thích hoặc hình thành nổi bằng lý–hóa.

Sử dụng trong việc đề cập đến một kiểu lập luận

Thuật ngữ ngụy biện Thượng-đế-của-khoảng-hở có thể đề cập đến một lập trường mà giả định một hành động của Thiên Chúa làm lời giải thích cho một hiện tượng chưa biết tới, đó là một biến thể của ngụy biện lập luận từ sự thiếu hiểu biết. Một lập luận như vậy đôi khi được rút gọn thành dạng như sau:

• Có một khoảng hở trong việc hiểu biết về một số khía cạnh của thế giới tự nhiên.
• Do đó, nguyên nhân phải mang tính siêu nhiên.

Một ví dụ về lập luận như vậy – sử dụng Thiên Chúa như một lời giải thích về một trong những khoảng hở hiện tại trong khoa học về sinh học – như sau: "Bởi vì khoa học hiện tại không thể tìm ra một cách chân xác sự sống đã bắt đầu như thế nào, vậy sự sống ắt hẳn phải do Thiên Chúa khiến cho bắt đầu." Các nhà phê bình về thuyết , chẳng hạn, đã cáo buộc những người đề xướng vì việc sử dụng kiểu lập luận cơ bản này.

Điều quan trọng cần lưu ý là trong khi "Thượng đế của khoảng hở" đề cập đến một 'lập luận từ sự thiếu hiểu biết' về các hiện tượng tự nhiên (ví dụ, "ngọn núi lửa đó đang phun trào vì thần đất đang giận dữ"), thì lập luận thiết kế thông minh (ví dụ: "Một cái bẫy chuột thì có tính phức tạp bất khả rút gọn và đã không vì các nguyên nhân chọn lọc tự nhiên mà tiến hóa") không nhất thiết giống hệt với ngụy biện "Thượng đế của khoảng hở". là một lập luận từ tri thức, không phải do sự thiếu hiểu biết.

Các lập luận "Thượng đế của khoảng hở" đã bị một số nhà thần học can ngăn, họ quả quyết rằng những lập luận như vậy có xu hướng hạ Thiên Chúa xuống những thứ sót lại của khoa học: khi tri thức khoa học tăng lên, sự thống trị của Thiên Chúa giảm xuống.

Chỉ trích

Thuật ngữ này được phát minh ra như một lời chỉ trích về những người cảm tri rằng Thiên Chúa chỉ hành động trong những khoảng hở, và về những người giới hạn hoạt động của Thiên Chúa mỗi trong những "khoảng hở" như vậy. Người ta cũng đã lập luận rằng quan điểm "Thượng đế của khoảng hở" được đoán định dựa trên giả định rằng bất kỳ sự kiện nào có thể được khoa học giải thích thì sẽ tự động loại trừ Thiên Chúa ra; rằng nếu Thiên Chúa đã không làm điều gì đó thông qua hành động trực tiếp, thì ngài chẳng có vai trò gì trong đó cả.

Lập luận "Thượng đế của khoảng hở" – theo truyền thống được các Kitô-hữu học thuật xúc tiến – vốn được dự tính làm một sự chỉ trích chống lại tín ngưỡng yếu đuối hoặc hời hợt, chứ không phải là một lời tuyên bố chống lại chủ nghĩa hữu thần hay niềm tin vào Thiên Chúa nào cả

Theo trong Từ điển Thần học Ki-tô giáo Westminster (The Westminster Dictionary of Christian Theology), cụm từ này nói chung là xúc phạm, và vốn đã là một sự chỉ trích trực tiếp về một xu hướng đòi hỏi các hành động của Thiên Chúa để giải thích các hiện tượng mà khoa học chưa đưa ra một lời lý giải thỏa đáng cho chúng. Habgood cũng nói:

Về mặt thần học, tìm kiếm bằng chứng về các hành động của Thiên Chúa bên trong các quá trình tự nhiên thì thỏa đáng hơn là tách rời khỏi chúng, theo cách tương tự vậy, ý nghĩa của một cuốn sách thì siêu việt, nhưng không độc lập với cái giấy và mực làm nên nó.