✨Phía Tây không có gì lạ

Phía Tây không có gì lạ (tiếng Đức: Im Westen nichts Neues) hoặc Mặt trận miền Tây vẫn yên tĩnh là tiểu thuyết đề tài phản chiến của Erich Maria Remarque, một cựu binh Đức từng tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất. Tác phẩm được ra mắt lần đầu vào tháng 11 và 12 năm 1928 trên tờ báo Vossische Zeitung của Đức và in thành sách vào tháng 1 năm 1929. Tác phẩm được viết dưới dạng hồi ký của một người lính Đức kể về cuộc sống chiến đấu và những nỗi kinh hoàng mà anh và các đồng đội trải qua trong các chiến hào tại Mặt trận phía Tây của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất và được xem là một trong số những tác phẩm hay nhất viết về thời kì này. Chỉ trong 18 tháng đầu, tác phẩm đã đạt được thành công vang dội, với 2,5 triệu bản in bằng 25 ngôn ngữ của tác phẩm đã được bán hết. Tiếng vang của cuốn sách mở rộng đến cả hai bên bờ Đại Tây Dương, lôi cuốn nhiều độc giả Đức, Anh, Pháp và Hoa Kỳ. Cùng với tiểu thuyết Giã từ vũ khí của nhà văn Hoa Kỳ Ernest Hemingway, "Phía Tây không có gì lạ" cũng có thể được xem như hai bộ tiểu thuyết tiêu biểu nhất về nỗi đau của con người thời Chiến tranh thế giới thứ nhất

Thế rồi, anh trở thành người duy nhất còn sống sót trong bảy người học sinh đã lên đường chiến đấu của Giáo sư Kantorek. Khi ấy, người ta chỉ còn nghĩ đến ngưng chiến và hòa bình mà thôi, và bản thân Paul cũng tin là hai bên sẽ sắp đình chiến. Cho là mình sắp được trở về quê nhà, Paul có cảm nghĩ: "Nếu bây giờ, chúng tôi trở lại gia đình, chúng tôi mệt mỏi, rã rời, trống rỗng, không còn gốc rễ và không còn hy vọng.". Trong phần cuối của tác phẩm, Paul có lời tự sự: "Cuộc sống đã bắt tôi phải qua những năm tháng ấy, vẫn đang còn tồn tại trong hai bàn tay và cặp mắt của tôi có làm chủ được cuộc sống ấy không... Tôi không biết..." Kết thúc tác phẩm là cái chết của Paul Bäumer vào một ngày tháng 10 năm 1918, một ngày mà tình hình trên suốt Mặt trận yên ả đến lạ kỳ, tới mức các báo cáo quân sự từ mặt trận phía Tây chỉ chứa gọn một câu "Ở phía Tây, không có gì lạ" và nó đã được lấy làm tựa đề cho cuốn tiểu thuyết. Tác phẩm kết thúc bằng gương mặt yên bình của Bäumer khi chết và lúc người ta lật người anh lên, anh vẫn toát ra vẻ bình thản chứ không hề có một biểu hiện đau đớn gì cả. Có vẻ như anh hài lòng vì sự kết thúc đã đến.

Tác phẩm đã thể hiện chân thành tư tưởng của Remarque: Đảng Công nhân Đức Quốc gia Xã hội chủ nghĩa cho rằng tiểu thuyết này "có hại" cho niềm tự hào dân tộc Đức, và đảng này đã đốt sách tại Nhà hát Nhạc kịch (Opernpflatz) trong một buổi lễ thiêu sách khét tiếng của Đức Quốc xã vào ngày 10 tháng 10 năm 1933. Đảng phát xít Đức còn tuyên bố như sau: Theo sau vụ đốt sách này, rất nhiều người công kích, phỉ báng ông.. Bộ phim giành giải Oscar cho đạo diễn xuất sắc nhất và Cảnh quay xuất sắc nhất cùng năm đó. Ngoài ra phim còn có 2 đề cử không thành công là Quay phim xuất sắc nhất và Kịch bản chuyển thể hay nhất.

Phim truyền hình

Năm 1979, tác phẩm được chuyển thể thành phim truyền hình bởi đạo diễn Delbert Mann chỉ đạo và nam diễn viên Richard Thomas đóng vai Paul Bäumer.

Hiện một dự án làm phim mới, Daniel Radcliffe dự kiến đóng vai chính trong phim. Phim khởi quay năm 2012.

Âm nhạc

Trong album Jump Up! năm 1982 của Elton John có bài hát "All Quiet On The Western Front" (nhạc sĩ Bernie Taupin). Bài hát với giai điệu buồn và đoạn điệp khúc nhắc đến những tổn thất trong chiến tranh ("It's gone all quiet on the Western Front / Male Angels sigh / ghosts in a flooded trench / As Germany dies").

Kịch

Năm 2006, nhà hát kịch Nottingham đã diễn 1 vở kịch dựa trên nội dung cuốn tiểu thuyết do Robin Kingsland làm đạo diễn.

Các bản dịch tiếng Việt

• Phía Tây không có gì lạ, Lê Huy dịch, Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa, 1962 (tái bản: NXB Văn nghệ TPHCM, 2001).
• Mùa thu cuối cùng, Trương Đình Thụy và Trần Tuấn Kiệt dịch, Sài Gòn: Gió Bốn Phương, 1968.
• Mặt trận miền Tây vẫn yên tĩnh, Phạm Trọng Khôi dịch, Sài Gòn: NXB Lá Bối, 1969.
• Phía Tây không có gì lạ, Vũ Hương Giang dịch, Hà Nội: NXB Văn học và Công ty cổ phần Văn hóa Đông A, 2017.