✨Phan Trần Chúc

nhỏ|ông Phan Trần Chúc Phan Trần Chúc (1907-1946), là nhà văn Việt Nam, thời tiền chiến.

Cuộc đời

Cuộc đời Phan Trần Chúc, các sách nghiên cứu văn học Việt chép rất ít. Quê gốc của ông ở làng Phù Long (nay thuộc xã Mỹ Tân, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định) nhưng từ nhỏ đã sống ở tỉnh Thái Bình. Ông đi học ở thị xã Thái Bình rồi làm giáo viên dạy học ở đó.

Năm 1927, ông cùng Nguyễn Văn Năng, Bùi Hữu Diên, Đào Đình Mẫn, Đào Đức Quỳ, Đào Gia Lựu, Lương Duyên Hồi, Phạm Quang Lịch, Trần Văn Cận, Tống Văn Phổ, Hà Ngọc Thiến thành lập Chi bộ trường Tư thục Minh Thanh, một trong hai Chi bộ đầu tiên của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tại Thái Bình.

Theo Từ điển Văn học (bộ mới), thì: Về mặt nghiên cứu, Phan Trần Chúc không chú trọng tới nguồn gốc của những biến chuyển xã hội, không tính đến quy luật khách quan của phát triển lịch sử; nên khi đánh giá sự kiện ông nghiêng về mô tả đơn thuần rồi cứ thế suy diễn, do đó các kiến giải thường không xác đáng. Về cách đánh giá nhân vật, dù nhiều chỗ ông tỏ ra khách quan, song thiếu một sự phân tích khoa học nên cũng không xác định đúng vị trí đích thực của các nhân vật trong lịch sử. Về mặt tiểu thuyết, sự dàn dựng có phần dễ dãi, nhân vật chưa được xây dựng thành điển hình… Về văn học sử, ông có quyển Văn chương quốc âm thế kỷ XIX, song không có phát hiện gì mới và cũng mắc phải một số sai sót về tác giả, tác phẩm.

Chỉ ở thể ký sự, Phan Trần Chúc mới có thành tựu, nổi bật nhất ở mảng này là cuốn Vua Hàm Nghi. Ở sách này, tác giả đã dựng lại được khá sinh động và trung thực hình ảnh những nhân vật gắn bó với lịch sử Việt Nam, những năm bi hùng của thế kỷ 19. Ngoài giá trị lịch sử, cuốn sách còn góp phần khơi gợi tinh thần yêu nước của dân tộc Việt.

Nhìn chung, dù ở thể loại nào, ông thường nhầm lẫn về tư liệu, như trong Vua Hàm Nghi, ông chép Phan Đình Phùng thọ 74 tuổi, thực ra chỉ là 48 tuổi; hoặc trong Vua Quang Trung, ông chép Nguyễn Nhạc phái quân ra Phú Xuân hỏi tội Nguyễn Huệ, kỳ thực là ngược lại, chính Nguyễn Huệ đem binh vây Nguyễn Nhạc ở Quy Nhơn...

Có thể nói gọn, ông là nhà văn viết tiểu thuyết lịch sử, chứ không phải là nhà sử học.