✨John thành Salisbury

thumb

John thành Salisbury (khoảng 1120 – 25 tháng 10, 1180), tự gọi mình là Johannes Parvus ("John Bé"), là một nhà văn, nhà giáo dục, nhà ngoại giao, triết gia kinh viện và giám mục Chartres người Anh.

Thuở hàn vi và giáo dục

John chào đời tại thành phố Salisbury, là người mang dòng máu Anglo-Saxon không thuộc chủng Norman, và do vậy đích thực là một tu sĩ có xuất thân khiêm tốn, mà sự nghiệp lại phụ thuộc vào trình độ học vấn của bản thân. Ngoài ra, chính ông đã tự đặt cho mình một cái biệt hiệu gọi là Parvus, "lùn tịt", hoặc "nhỏ bé", có quá ít thông tin liên quan đến thuở hàn vi của ông. Từ những bài phát biểu của John mà người ta thu thập được cho biết rằng ông từng vượt biên sang Pháp vào năm 1136, và bắt đầu theo học thường xuyên tại Paris dưới sự chỉ dẫn của giáo sư nổi tiếng Pierre Abélard, từng có một thời gian ngắn cho mở lại ngôi trường nổi tiếng của mình ở Montagne Sainte-Geneviève.

Tài liệu sống động của ông về giảng viên và sinh viên đã cung cấp một số thông tin chi tiết có giá trị nhất vào những ngày đầu của trường Đại học Paris. Tới khi Abélard rút khỏi Paris thì John vẫn tiếp tục việc học dưới sự hướng dẫn của Hiệu trưởng Alberic và Robert xứ Melun. Năm 1137 John khởi hành đến Chartres để theo học ngữ pháp dưới sự hướng dẫn của William xứ Conches, và thuật hùng biện, logic và các tác phẩm kinh điển dưới sự dạy dỗ của Richard l'Evêque, môn đệ của Bernard de Chartres. Việc giảng dạy của Bernard được phân biệt một phần bởi xu hướng mang tính Plato nổi bật của nó, và một phần do sự căng thẳng được đặt ra trong quá trình nghiên cứu văn học của các nhà văn Latinh có tầm cỡ. Ảnh hưởng của đặc điểm thứ hai là đáng chú ý trong số tất cả các tác phẩm của John thành Salisbury.

Khoảng năm 1140, John trở về Paris để nghiên cứu thần học dưới sự hướng dẫn của Gilbert de la Porrée, rồi sau là Robert Pullen và Simon vùng Poissy, đã tự phụ mình là một gia sư cho các nhà quý tộc trẻ tuổi. Năm 1148 ông chuyển qua sống tại Tu viện Moutiers-la-Celle trong giáo phận Troyes, cùng với người bạn tên là Pierre de Celle. Ông còn có mặt tại Công đồng Reims vào năm 1148, dưới sự chủ tọa của Giáo hoàng Eugene III. Người ta phỏng đoán rằng trong thời gian tham gia công đồng này, đích thân Thánh Bernard xứ Clairvaux đã giới thiệu ông sang làm thư ký cho Theobald.

Những lá thư của ông đã soi sáng cuộc đấu tranh hiến pháp sau đó sẽ làm nổ tung nước Anh. Năm 1163, John rơi vào trạng thái bất mãn với nhà vua vì những lý do còn chưa rõ ràng và rút lui sang Pháp. Trong sáu năm tiếp theo, ông ở cùng với người bạn thân Pierre de Celle, nay là Tu viện trưởng St. Remigius ở Reims. Chính tại đây ông đã chấp bút viết nên tác phẩm "Historia Pontificalis". Năm 1170, ông lãnh đạo phái đoàn chuẩn bị cho Becket trở về nước Anh,

Quyển Policraticus của ông cho thấy thứ tự trong xã hội con người thời Trung Cổ được thiết lập như thế nào. Ông hoàng (hay vua) là cái đầu: nghị viện (lập pháp) là quả tim; những quan tòa và thống đốc là tai, mắt, và lưỡi; sĩ quan và binh lính là tay; những viên chức tài chính là dạ dày và ruột; và nông dân "tương đương với bàn chân, luôn luôn đụng đất". Lối diễn tả xã hội theo bộ phận thân thể này rất được những người bảo thủ ưa thích. Vì rõ ràng là bàn chân không cố trở thành bộ óc, và tay cũng không ganh tị với mắt; thân thể con người tốt nhất khi mỗi phần làm công việc tự nhiên của nó. Nông dân, thợ rèn, nhà buôn, luật sư, giáo sĩ và cả vua nữa, mỗi người đều làm một việc do Thượng đế định sẵn.

Trong số các nhà văn Hy Lạp ông dường như không biết gì về những tác phẩm đầu tay và qua các bản dịch. John được coi là một trong những nhà văn Latinh xuất chúng nhất thời đó. Tác phẩm Timaeus của Plato qua bản tiếng Latinh của Chalcidius đã được biết đến với ông như những người đương thời và người tiền nhiệm của ông, và có lẽ ông từng có lúc được tiếp cận bản dịch tác phẩm Phaedo và Meno. Nhờ Aristotle mà ông đã sở hữu toàn bộ quyển Organon viết bằng tiếng Latinh; ông thực sự là người đầu tiên trong số các nhà văn thời Trung cổ lưu tâm đến những vĩ nhân mà cả thế giới đều biết đến.

Ảnh hưởng văn hóa

John do diễn viên Alex G. Hunter đóng vai trong bộ phim câm năm 1923 mang tên Becket, dựa trên vở kịch của Alfred Lord Tennyson.