✨Hình tượng con cú trong văn hóa

nhỏ|phải|Một con chim cú trong đêm tối Hình tượng chim cú hay chim lợn gắn bó xuyên suốt chiều dài lịch sử loài người, từ Hi Lạp cổ đại đến văn hóa Châu Á và Châu Âu và Mỹ ngày nay. Chim cú gắn liền với ma lực và phép thuật hay tà thuật trong thần thoại phương Tây, cú gắn mình với trí tuệ và sự nhanh nhẹn nên được xem như biểu tượng của sự thông thái và những cảm quan sâu sắc. Ở nhiều quốc gia trên thế giới, loài chim cú này cũng có nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Trong văn hóa phương Tây hiện đại, cú là biểu tượng của sự khôn ngoan, là hình tượng biểu trưng cho việc học thuật vì thói quen thức suốt đêm của chúng như những học giả tận tâm.

Trong nền văn hóa hiện đại Nhật Bản, biểu tượng con chim cú có một ý nghĩa đặc biệt khá to lớn là nó mang tới may mắn và sự bảo hộ khỏi đau khổ và bảo vệ khỏi những rủi ro trong cuộc sống và nó còn mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp khác, nhưng một số nơi như ở Việt Nam, chim cú hay chim lợn (cú mèo, cú lợn) bị coi là điềm dữ và xui xẻo vì chim cú kêu ở đầu hồi nhà ai thì nhà đó sắp có người chết, có những quan niệm mê tín rằng chim cú kêu 7 tiếng thì cái chết ứng vào nam giới, còn 9 tiếng thì ứng vào nữ giới nên chúng là đối tượng xua đuổi của con người mặc dù là loài vật có ích, bắt chuột và một số loài côn trùng gây hại cho nông nghiệp.

Trên thế giới

Trong thần thoại Hi Lạp, chim cú là biểu tượng của Nữ thần trí tuệ Athena và trở thành biểu tượng xuất hiện trên các đồng xu Hi Lạp (gọi là con cú của Minerva), chim cú được liên hệ đến sự phồn vinh. Trong văn hóa Hy Lạp cổ đại, cú là đấng bảo trợ cho thành Athens. Trong văn hóa và các nền văn minh Trung Đông, chim cú được nhìn nhận như một vị Hộ Thần linh thiêng của đời sống bên kia thế giới, hình tượng con cú còn được coi như một biểu tượng thiêng liêng từ thế giới bên kia luôn bảo vệ con người. Ở châu Mỹ, Người da đỏ mặc áo lông cú (lông vũ của chim cú) để bảo vệ bản thân khỏi ma quỷ, tà ma.

Trong văn hóa phương Tây, con cú thường được khuôn mẫu là con cú già khôn ngoan (A Wise Old Owl), thường đeo kính, đọc sách như một bậc trí giả. Đôi mắt to tròn đặc trưng của cú làm người ta liên tưởng đến cặp kính trí thức của các vị giáo sư nên ở phương Tây hay có biểu tượng cú mèo đội nón cử nhân, thạc sỹ. Trong lĩnh vực trang trí nội thất, từ những năm 1900, hình dáng chim cú đã xuất hiện trên những chiếc gối ôm, thú nhồi bông bằng da thuộc, hoặc họa tiết trang trí thêu trên vải như là một xu hướng thiết kế theo phong cách retro. Loài Cú tuyết (harfang des neiges) là loài chim biểu tượng của Quebec, Canada. Tuy nhiên, vào thời Trung Cổ của Châu Âu, chim cú bị gán cho cái tên xấu, thay vì liên hệ đến tri thức và giáo dục thì nó là biểu tượng của tà thuật.

Ngày nay, những cảnh quay trong bộ phim Harry Potter khi Daniel Radcliffe tung nó bay vào bầu trời và khi Con cú Hedwig có bộ lông trắng như tuyết là người bạn trung thành của Harry Potter giúp con chuột Peter Pettigrew nhiều người đã nhìn nhận ra rằng cú là một loài vật nuôi đáng yêu thay vì đáng sợ như một loạt tiếng kêu quang quác kinh khủng trong đêm trên mái nhà tranh, từ đó khiến nhu cầu nuôi cú làm thú cưng tăng vọt toàn cầu, nhiều người cho những người mong muốn có riêng một bạn đồng hành trung thành như cú Hedwig nhưng phim lại có chi tiết con cú Hedwig ngậm một con chuột và nhìn chằm chằm vào chiếc máy ảnh khiến cho nhiều người xem phải phát sợ.

Ở châu Á

Nhật Bản

nhỏ|phải|Đồ dùng hình chim cú ở Nhật Bản Trong văn hóa Nhật hiện đại, hình tượng may mắn của cú xuất phát từ cách phát âm tiếng chim cú Fukuro vốn có thể được viết theo nhiều nhóm chữ. Một nhóm mang ý nghĩa may mắn, trong đó từ Fuku (福) có nghĩa là may mắn và Ku (来) có nghĩa tương tự động từ "đến" và Ro (郎) như hậu tố tên chung của con trai như vậy, Fukuro có nghĩa là may mắn đến hoặc một bùa may mắn để chào đón thần tài. Nhóm còn lại ý nghĩa là Bảo vệ khỏi gian nguy trong đó, Fu còn có nghĩa "không có" còn Kuro nghĩa là "khó khăn" nên chim cú còn được coi là biểu tượng giúp con người vượt qua khó khăn hoặc đẩy lùi khó khăn trong cuộc sống, với lối chơi chữ như vậy, chim cú đã có vai trò khác biệt và trở nên nổi tiếng là những Engimono có nghĩa là bùa may mắn. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, chim lợn không những không đáng sợ mà nó còn là loài chim có ích cho nông nghiệp nó không phải là loài mang lại sự đen đủi mà cú còn đóng vai trò là thiên địch trong việc săn bắt chuột một loài gặm nhấm phá hoại mùa màng, nông sản của người dân. Người ta cũng dùng hình tượng "cặp mắt cú vọ" để chỉ về cách nhìn xăm soi, dữ tợn. Cái nhìn của cú, con mắt của cú đối với họ là nỗi sợ hãi nên có câu "dòm như cú dòm nhà bệnh" hay "cú dòm nhà bệnh" để ví với ý định xấu của người nào đó có rắp tâm làm hại người. Gần đây, những người chuyên thông báo tin tức, thường là để phục vụ cho những việc làm phi pháp hoặc bị coi là xấu (chẳng hạn buôn lậu) cũng được gọi bằng tiếng lóng là chim lợn.