✨Hiến pháp Bhutan

Hiến pháp Vương quốc Bhutan (tiếng Dzongkha: ; phiên âm: druk gi tsa trim chen mo) là văn bản pháp luật có giá trị cao nhất tại Bhutan. Bản Hiến pháp hiện hành do Chính phủ Bhutan thông qua vào ngày 18 tháng 7 năm 2008. Nền tảng của bản Hiến pháp là triết học Phật giáo, các văn kiện nhân quyền quốc tế, luật pháp và án lệ đương thời, kết quả phân tích so sánh từ các bản Hiến pháp của 20 quốc gia trên thế giới và ý kiến của nhân dân. Theo vương nữ Sonam Dechen Wangchuck, Ủy ban soạn thảo Hiến pháp được truyền cảm hứng bởi tinh thần bảo vệ nhân quyền mạnh mẽ từ bản Hiến pháp 1996 của Cộng hòa Nam Phi.

Bối cảnh

Ngày 4 tháng 9 năm 2001, đức vua Jigme Singye Wangchuck - Druk Gyalpo thứ 4 của Bhutan, đã thông báo cho Chính phủ Bhutan, Chánh án Tòa án tối cao Bhutan và Chủ tịch Hội đồng Cố vấn hoàng gia về sự cần thiết phải soạn thảo một bản Hiến pháp cho Vương quốc Bhutan. Nhà vua bày tỏ mong muốn rằng Chính phủ Bhutan cùng với Chánh án Tòa án tối cao Bhutan sẽ tổ chức các phiên thảo luận về việc xây dựng Dự thảo Hiến pháp. Trước năm 2008, mặc dù Vương quốc Bhutan không có Hiến pháp chính thức, nhà vua cho rằng tất cả các nguyên tắc và điều khoản của Hiến pháp đều đã được quy định trong nhiều văn bản luật khác nhau, định hướng hành động của Quốc vương, Chính phủ, hệ thống tư pháp và Quốc hội Bhutan (còn gọi là Nghị viện Bhutan). Nhận thấy đất nước và nhân dân đã có sự phát triển và trưởng thành về mặt chính trị, nhu cầu cần có một bản Hiến pháp chính thức cho Vương quốc Bhutan đã trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Để hỗ trợ việc soạn thảo Hiến pháp, Chính phủ Bhutan đã bổ nhiệm luật sư Kottayan Katankot Venugopal - một luật sư chuyên về soạn thảo Hiến pháp - làm cố vấn Hiến pháp cho Chính phủ.

Druk Gyalpo Jigme Singye Wangchuck nhấn mạnh rằng Hiến pháp phải thúc đẩy và bảo vệ hạnh phúc hiện tại và tương lai của nhân dân và vương quốc Bhutan, phải đảm bảo rằng Bhutan sẽ có một hệ thống chính trị mang lại hòa bình và ổn định, đồng thời củng cố và bảo vệ an ninh và chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Trên cơ sở đó, nhà vua đề nghị Chính phủ Bhutan nên thành lập một ủy ban soạn thảo Hiến pháp cho Vương quốc Bhutan. Nhà vua cũng khuyến khích Ủy ban soạn thảo nên có sự tham gia của các quan chức chính phủ, đại biểu Hạ viện, công dân am hiểu về luật pháp Bhutan và các cá nhân sẵn sàng đóng góp trong việc thành lập Dự thảo Hiến pháp. Cuối tháng 3 năm 2005, các bản thảo đầu tiên của Hiến pháp được Chính phủ Bhutan chuyển đến các cơ quan dân sự và chính quyền cấp cơ sở để lấy ý kiến của nhân dân.

Nội dung

Các điều khoản cơ bản

Hiến pháp 2009 quy định Vương quốc Bhutan là một quốc gia có chủ quyền theo chế độ quân chủ lập hiến mang tính chất dân chủ. Lãnh thổ Bhutan được phân chia làm 20 dzongkhag (huyện), dưới huyện thì có các gewog (xã) và thromde (thành phố thuộc huyện). Ngôn ngữ quốc gia của Bhutan là tiếng Dzongkha và ngày quốc khánh của Bhutan là ngày 17 tháng 12.

Hiến pháp là luật tối cao của Nhà nước, đồng thời Hiến pháp cũng khẳng định thẩm quyền của tiền lệ pháp:

Tất cả các luật có hiệu lực trên lãnh thổ Bhutan tại thời điểm thông qua bản Hiến pháp này sẽ tiếp tục có hiệu lực cho tới khi được Quốc hội sửa đổi, bãi bỏ hoặc thay đổi. Tuy nhiên các quy định trong bất kỳ luật nào mà trái với quy định của Hiến pháp đều sẽ bị coi là vô hiệu cho dù luật đó được thông qua trước hay sau thời điểm Hiến pháp này bắt đầu có hiệu lực.

Về chế độ quân chủ và vương thất

nhỏ|288x288px|Quốc vương hiện tại của Bhutan, Druk Gyalpo [[Jigme Khesar Namgyel Wangchuck]] Hiến pháp quy định Vương quốc Bhutan là một nước theo chế độ quân chủ. Druk Gyalpo (Quốc vương Bhutan) là nguyên thủ quốc gia và là biểu tượng cho sự thống nhất của toàn vương quốc và của nhân dân Bhutan. Hiến pháp cũng xác lập chế độ Chhoe-sid-nyi (lưỡng đầu chế tôn giáo kiểu Tây Tạng) thống nhất trong cùng một chủ thể là Quốc vương, người với tư cách là một Phật tử, sẽ duy trì Chhoe-sid (tôn giáo và chính trị, sâu sa hơn là pháp và sự hiện hữu hiện tượng)''. và là Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang và dân quân Bhutan. Nhà vua không thể bị truy tố hoặc bị kiện dân sự theo luật pháp và thân thể của nhà vua là bất khả xâm phạm. Ngoài ra nhà vua còn thực hiện một số quyền hạn liên quan đến các vấn đề không được đề cập trong Hiến pháp hay các luật khác. Ủy ban hoàng gia về quản lý công chức, Chủ tịch Ủy ban về Lương, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Bhutan, Chủ tịch Văn phòng Chính phủ, các đại sứ và lãnh sự của Bhutan. Nhà vua cũng bổ nhiệm, theo quy định của luật pháp và quy định hữu quan, các công chức có thành tích, thâm niên vào vị trí Dzongdag (người đứng đầu chính quyền cấp huyện) và các Thư ký chính phủ theo đề xuất của Thủ tướng trên cơ sở đề cử của Ủy ban hoàng gia về quản lý công chức. Nhà vua cũng bổ nhiệm, theo đề xuất của Ủy ban hoàng gia về quản lý công chức, Tổng thư ký Thượng viện và Tổng thư ký Hạ viện.

Nhà vua là người bổ nhiệm chức vụ Je Khenpo - vị lãnh đạo tinh thần của Bhutan.

Chính phủ cũng cam kết bảo vệ, bảo tồn và cải thiện môi trường thiên nguyên nguyên sơ và đa dạng sinh học, ngăn ngừa hành vi gây ô nhiễm và làm thoái hóa hệ sinh thái, bảo đảm cân bằng sinh thái và phát triển bền vững, thúc đẩy phát triển hợp lý kinh tế và xã hội, giữ cho môi trường luôn an toàn và lành mạnh. Để đạt được mục tiêu này, Khoản 3, Điều 5 có quy định tối thiểu 60% diện tích lãnh thổ Bhutan phải được che phủ bởi rừng cho tới vĩnh viễn.

• Công dân hưởng quốc tịch do đăng ký là người được công nhận là đã thường trú tại Bhutan trước ngày 31 tháng 12 năm 1958 dựa trên hồ sơ chính thức của Chính phủ.

Tất cả cư dân sinh sống tại Bhutan đều có quyền đối với các lợi ích thu được từ bất kỳ sản phẩm khoa học, văn học, nghệ thuật mà người đó là tác giả hoặc nhà sáng chế.

Công dân Bhutan phải giữ gìn và bảo vệ sự thống nhất, an ninh, chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ quốc gia; thực hiện nghĩa vụ quân sự khi được Quốc hội động viên; giữ gìn, bảo tồn và tôn trọng môi trường, văn hóa và các di sản của dân tộc; thúc đẩy lòng khoan dung, sự tôn trọng lẫn nhau và tinh thần đoàn kết trong nhân dân Bhutan bất kể là tôn giáo, ngôn ngữ hoặc vùng miền nào.

Chính quyền địa phương nhận nguồn lực tài chính từ Chính phủ dưới hình thức tài trợ hằng năm nhằm đảm bảo tính tự lực, tự duy trì của mình và thúc đẩy quy hoạch phát triển cấp khu vực một cách bao quát, toàn diện. Chính quyền địa phương được cấp quyền đánh thuế, thu và giữ các khoản thuế, phí và lệ phí theo các thủ tục quy định tại các luật do Quốc hội thông qua. Chính quyền địa phương cũng có quyền sở hữu tài sản và gánh các khoản phải trả thông qua việc vay mượn đơn phương theo một số giới hạn được quy định bởi pháp luật. Đây là một ví dụ của sự phi tập trung hóa trong hoạt động của chính quyền.

Chính quyền địa phương được tổ chức ở ba cấp: dzongkhag (cấp huyện), gewog (cấp xã) và thromde (cấp thành phố thuộc huyện). Mỗi cơ quan có nhiệm kỳ là năm năm. đảng có số phiếu bầu lớn hơn trở thành đảng đa số và đảng còn lại trở thành đảng đối lập. Các đại biểu Hạ viện trong khi tại nhiệm bị cấm chuyển đảng.