✨Hạ Hầu Bá

Hạ Hầu Bá (; ? – 259?), tự Trọng Quyền (仲權), là tướng lĩnh Tào Ngụy và Quý Hán thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc.

Phục vụ Tào Ngụy

Hạ Hầu Bá là người huyện Tiếu, nước Bái, Dự Châu, là con trai thứ hai của danh tướng Hạ Hầu Uyên với em gái của Đinh phu nhân; là em trai của Hạ Hầu Hành. Năm 219, Hạ Hầu Uyên trấn thủ Hán Trung, cùng con trai Hạ Hầu Vinh bị Hoàng Trung chém chết. Hạ Hầu Bá thường nghĩ đến việc báo thù mà nghiến răng nghiến lợi.

Khoảng 220–226, Hạ Hầu Bá làm quan đến Thiên tướng quân, ban tước Quan nội hầu. Đại tướng quân Phí Y phái Vệ tướng quân Khương Duy ra Lũng Hữu tiếp ứng. Thủ lĩnh người Hồ là Bạch Hổ Văn, Trị Vô Đới cũng nổi dậy hưởng ứng. Hạ Hầu Bá đóng quân ở Vị Sí. Thứ sử Ung Châu Quách Hoài đoán rằng Khương Duy chắc chắn sẽ nhắm vào chỗ Hạ Hầu Bá nên dẫn quân đến tiếp ứng. Khương Duy đến Vị Sí đúng lúc quân Quách Hoài đến. Hai quân giao tranh ở Thao Tây. Khương Duy ít quân, buộc phải rút lui.

Năm 249, Tư Mã Ý phát động chính biến lăng Cao Bình, giết hại Đại tướng quân Tào Sảng cùng vây cánh. Hạ Hầu Huyền (cháu họ của Hạ Hầu Bá) cũng bị triệu hồi về kinh rồi giết hại. Chức Chinh Tây tướng quân được trao cho Quách Hoài. Quách Hoài vốn là bè đảng của Ý, lại thường bất hòa với Bá. Hạ Hầu Bá cho rằng chắc chắn Quách Hoài sẽ hãm hại mình, lo sợ chạy vào đất Thục. Hạ Hầu Bá đi lối Âm Bình, bị lạc đường, cạn lương, phải giết ngựa ăn rồi đi bộ. Chân của Bá bị đâm nát, nằm dưới vách đá, cho người đi tìm đường mà chẳng biết đi về đâu. Người Thục nghe tin, cho người đến đón. Cũng chỉ vào hoàng tử mà nói: Đây là cháu ngoại của họ Hạ Hầu đấy.

Hạ Hầu Bá quy thuận Thục Hán, nhờ thân phận mà được ban tước cũng như ân sủng, phong Chinh Bắc tướng quân. Năm 251, Xạ kỵ tướng quân Đặng Chi mất, Bá kế nhiệm Chi giữ chức Xa kỵ tướng quân.

Vệ tướng quân Khương Duy có chí bắc phạt, hỏi Hạ Hầu Bá về chính sự bên Ngụy: Tư Mã Ý giờ đã nắm quyền, liệu có chí chinh phạt không? Bá trả lời: Bên đó đang sửa sang nhà cửa, chưa rảnh lo việc bên ngoài. Có người tên là Chung Sĩ Quý, dù còn trẻ, nhưng nếu quản lý triều chính, sẽ là nỗi lo của Ngô, Thục vậy. Khả năng Hạ Hầu Bá mất trước đó.

Tác phẩm

Hạ Hầu Bá để lại một số tác phẩm, được tập hợp trong Hạ Hầu Bá tập gồm 2 quyển được liệt kê trong Tùy thư và Tân Đường thư, nay đã thất truyền.

Trong văn hóa

Trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, Hạ Hầu Bá xuất hiện ở hồi 102, là con trai trưởng của Hạ Hầu Uyên (thay vì con thứ hai). Năm 234, Thừa tướng Thục Hán Gia Cát Lượng ra quân Kỳ Sơn, khiến Ngụy chủ Tào Duệ vô cùng lo lắng, triệu Tư Mã Ý hỏi kế. Tư Mã Ý tiến cử bốn anh em Hạ Hầu Bá, Hạ Hầu Uy, Hạ Hầu Huệ, Hạ Hầu Hòa. Hạ Hầu Bá giỏi cung ngựa, cùng em trai Uy được phong làm tả hữu tiên phong, cho quân dựng trại ở Vị Tân. Gia Cát Lượng dự định nghi binh đánh Bắc Nguyên rồi cho quân vượt Vị Thủy chiếm mé nam sông. Tư Mã Ý đoán được, bố trí các tướng mai phục. Hạ Hầu Bá, Hạ Hầu Uy dẫn quân lên núi Nam Sơn chờ quân Thục hỗn loạn thì ra đánh. Tư Mã Ý xem thiên văn, đoán rằng Gia Cát Lượng sắp chết, phái Hạ Hầu Bá dẫn 5.000 quân đến gần gò Ngũ Trượng thám thính. Hạ Hầu Bá không do thám được chi tiết đã bị Ngụy Diên đánh đuổi. Tư Mã Ý đoán chắc Gia Cát Lượng đã chết, cho quân đuổi theo, nhưng lại trúng di kế của Gia Cát Lượng, bị Khương Duy mai phục đánh tan. Hạ Hầu Bá cùng Hạ Hầu Huệ hộ vệ ở bên cạnh Tư Mã Ý.

Năm 238, Tư Mã Ý dẫn quân bình định Công Tôn Uyên. Hạ Hầu Bá, Hạ Hầu Uy mai phục ở Lương Thủy, đánh bại quân Liêu do Ti Diễn, Dương Tộ chỉ huy. Ti Diễn, Dương Tộ hội quân với Công Tôn Uyên kéo lại đánh lần nữa. Hạ Hầu Bá đơn đấu với Ti Diễn, chưa được vài hiệp chém Diễn dưới ngựa. Sau Hạ Hầu Bá cùng Hạ Hầu Uy, Hồ Tuân, Trương Hổ, Nhạc Lâm hợp sức bao vây, ép cha con Công Tôn Uyên đầu hàng.

Trong Tam quốc diễn nghĩa của nhà văn La Quán Trung có hư cấu về cái chết của Hạ Hầu Bá, theo đó trong lần bắc phạt cuối cùng, Khương Duy sai Hạ Hầu Bá làm tiền bộ, dẫn binh đến Diêu Dương trước. Hạ Hầu Bá đến nơi, trông thấy trên mặt thành không có một lá cờ nào, bốn cửa mở tung cả. Bá đến mặt thành, bỗng nghe một tiếng pháo nổ, rồi trên mặt thành còi trống vang động, tinh kỳ dựng lên tua tủa, cầu treo rút lên. Hạ Hầu Bá vội vã rút lui thì tên đạn trên thành bắn xuống như mưa. Hạ Hầu Bá và năm trăm quân cùng bị bắn chết hết. Thực tế, sử sách không ghi rõ thời điểm cũng như nguyên nhân cái chết của Hạ Hầu Bá.