✨Gioan Baotixita Trần Hữu Đức

Gioan Baotixita Trần Hữu Đức (1891–1971) là một Giám mục Công giáo của Việt Nam. Ông nguyên là Giám mục chính tòa tiên khởi của Giáo phận Vinh từ năm 1960 đến năm 1971. Khẩu hiệu Giám mục của ông là "Hãy Dọn Đường Chúa". hoặc 24 tháng 6 năm 1891 tại Thổ Hoàng, Phước Tân (nay thuộc xã Điền Mỹ, huyện Hương Khê), tỉnh Hà Tĩnh, thuộc Giáo phận Vinh (nay khu vực này thuộc Giáo phận Hà Tĩnh). Thân phụ là ông Trần Hùng, nguyên quán giáo xứ Thọ Ninh, phủ Đức Thọ (nay thuộc xã Liên Minh, huyện Đức Thọ), tỉnh Hà Tĩnh đã theo tổ tiên nhập cư tại giáo xứ Thổ Hoàng từ ba đời. Ông Trần Hùng từng trợ giúp linh mục Nguyễn Hoàng – Lễ Bộ Tả Tham Tri ở Huế, dưới triều vua Đồng Khánh. Tại đây, ông Trần Hùng kết hôn với bà Thị Nhiều, người Quảng Nam.

Giữa tình thế khó khăn của Địa phậm, giám mục André Léonce Joseph Eloy Bắc qua đời sau 46 năm cai quản Địa phận. Trong thời gian giữ nhiệm vụ Tổng quản, linh mục Gioan Baotixia Trần Hữu Đức gặp rất nhiều khó khăn. Chính ông quyết định vận động thành lập Liên Đoàn Giáo phận nhà ngày 3 tháng 6 năm 1946 và nhậm chức Tối cao Cố vấn. Liên đoàn có nền tảng chắc chắn, phá triển mạnh dưới thời linh mục Trần Hữu Đức. Ngoài ra, linh mục Đức cũng cho xuất bản tờ báo Tiến Hành, tạp chí Xây dựng. Trong thời kỳ làm Giám quản, linh mục Trần Hữu Đức ra sức tìm cách mở lại trường Tiểu chủng viện. Trước đó, tiểu chủng viện bị đóng cửa từ ngày 1 tháng 5 năm 1946. Sau hơn hai năm, từ ngày 29 tháng 5 năm 1948, Tiểu chủng viện đón các chủng sinh về tiếp tục tu học.

Linh mục Trần Hữu Đức bảy tỏ quan điểm rất ủng hộ chính quyền trong công cuộc kháng chiến, xây dựng Tổ quốc.

Tòa giám mục Địa phận trống tòa trong 5 năm sau cái chết của Giám mục Bắc. Nhận thấy các đóng góp tích cực của linh mục Trần Hữu Đức, ngày 19 tháng 7 năm 1950, Thánh Bộ Truyền giáo tại Rôma quyết định bổ nhiệm linh mục này làm Giám quản Tông Tòa Địa phận Vinh. Tin tức bổ nhiệm đến Địa phận sau đó vào ngày 4 tháng 11 Tin vui ấy đến với Địa phận ngày 4 tháng 11 năm 1950. Trở thành Giám quản Địa phận, ngày 21 tháng 2 năm 1951, linh mục Trần Hữu Đức cho mở lại trường Thần học sau hơn bốn năm bị đóng cửa. Sau khi tái khai mở, cuối tháng 3 năm 1951, đã có 7 tân linh mục truyền chức tại Thanh Hóa. Tân giám quản quyết định cải tổ hàng giáo phẩm, cải tổ các Phước viện,.. và công bố bản "Đường lối Hiện thời Của Người Công giáo".

Giám mục Vinh

Ngày 14 tháng 6 năm 1951, Tòa Thánh bổ nhiệm linh mục Gioan Baotixita Trần Hữu Đức, hiện đang là linh mục Giám quản Tông tòa giáo phận Vinh, làm Giám mục Hiệu tòa Nicietane, Đại diện Tông Tòa Hạt Đại diện Tông Tòa Vinh. Tòa Khâm Mạng Huế trao đến tay Giám mục Trần Hữu Đức quyết định bổ nhiệm này sau đó vào ngày 19 tháng 8 cùng năm. Nhận được tin bổ nhiệm, tân giám mục Trần Hữu Đức lo lắng, nhiều lần định từ chối nhưng nhiều linh mục địa phận khuyên nhủ

Lễ tấn phong Giám mục cho Tân giám mục được tổ chức vào ngày 16 tháng 9 năm 1951 tại nhà thờ chính tòa Giáo phận Thanh Hóa. Chủ phong giám mục cho ông là Giám mục Louis-Christian-Marie de Cooman Hành, giám mục Đại diện Tông Tòa Hạt Đại diện Tông Tòa Thanh Hóa.

Năm 1954, sau khi các bên ký hiệp định Genève, phong trào di cư nổi lên mạnh mẽ. Tại Địa phận Vinh, một số giáo dân từ Quỳnh Lưu khởi đầu cho chuyến di cư này, sau đó tiếp theo là các giáo dân tại Phủ Diễn, Vinh, Nam Đàn, Cửa Lò, Xã Đoài, Hà Tĩnh và Quảng Bình. Ngoài số giáo dân di cư lên đến 50.000 người, nhiều chủng sinh, linh mục cũng di cư. Giám đốc Đại chủng viện Xã Đoài là linh mục Trần Thanh Ngoạn cũng quyết định di cư. Giám mục Trần Hữu Đức mất tinh thần trước sự kiện này.

Ngày 24 tháng 11 năm 1960, cùng với việc thành lập hàng giáo phẩm Việt Nam, Giám mục Trần Hữu Đức được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Giám mục chính tòa Tiên khởi của Giáo phận Vinh. và ông giữ chức vụ này cho đến khi qua đời vào ngày 5 tháng 1 năm 1971. Ông là vị giám mục chính tòa giáo phận Vinh đầu tiên xuất thân từ chính giáo phận này.

Chiến tranh Việt Nam ngày càng ác liệt, quân Mỹ can thiệp và oanh tạc miền Bắc, trong đó có giáo phận Vinh từ năm 1966 đến năm 1972. Các cơ sở của giáo phận như nhà thờ chính tòa, các cơ sở của giáo phận, Đại chủng viện, Tiểu chủng viện, Trường tập, bệnh viện đều biến thành đống đổ nát, các hòm thánh tích cũng chịu chung số phận. Đặc biệt, ngày 24 tháng 3 năm 1969, nhiều giáo dân, tu sỹ, giáo sỹ, linh mục và cả Giám mục Phó Phaolô Nguyễn Đình Nhiên thiệt mạng.

Tông truyền

Giám mục Gioan Baotixita Trần Hữu Đức được tấn phong giám mục năm 1951, thời Giáo hoàng Piô XII, bởi:

• Giám mục Chủ phong: Giám mục Đại diện Tông Tòa Hạt Đại diện Tông Tòa Thanh Hóa Louis-Christian-Marie de Cooman Hành.

Giám mục Gioan Baotixita Trần Hữu Đức là Giám mục Chủ phong cho giám mục:

• Năm 1963, Giám mục Phaolô Trần Đình Nhiên, cố giám mục Phó Giáo phận Vinh.

Tóm tắt chức vụ

Thứ tự bổ nhiệm - tấn phong giám mục