✨Độ ta không độ nàng

"Độ ta không độ nàng" là một ca khúc nhạc Hoa lời Việt trở thành một hiện tượng âm nhạc trên mạng xã hội năm 2019 tại Việt Nam. Kể từ khi xuất hiện phiên bản chuyển thể lời Việt đầu tiên vào tháng 4 năm 2019, đến nay đã ghi nhận hơn 20 phiên bản lời Việt khác nhau, với lượt truy cập hàng triệu lượt ở mỗi phiên bản, bao gồm 6 phiên bản thiền ca của thầy Thích Đồng Hoàng, Thích Nhật Từ (2 phiên bản lời Việt), Thư Viện Hoa Sen, Đạo Phật Ngày Nay, và phiên bản được viết bởi Hồng Ánh do Võ Hạ Trâm trình bày. Bên cạnh đó, cũng bùng lên nhiều tranh luận trái chiều về nội dung của bài hát trên một vài báo chí ở Việt Nam. Nhiều sư thầy trong các chùa ở Việt Nam và hải ngoại cũng đăng đàn giảng giải và phân tích về bài hát này. Sư Thích Nhật Từ phản đối phiên bản lời Việt của Tuyên Chính (bản dịch phổ biến nhất), ngược lại sư Thích Bửu Chánh thì ủng hộ và có kiến giải khác về bản dịch này. Khởi đầu là một tác phẩm không chuyên nghiệp, nhưng với độ lan rộng nổi bật của nó trong cộng đồng mạng Trung Quốc và Việt Nam, nhạc phẩm này gần đây đã có bản tiếng Anh , tiếng Khmer, tiếng Quảng Đông, và tiếng Hmong trong cộng đồng YouTube. Với gần 160 triệu lượt xem, phiên bản Độ ta không độ nàng của ca sĩ YouTube Thiên An là video tiếng Việt có nhiều lượt xem nhất trên YouTube.

Nguyên tác

Nguyên tác bài hát mang tên "Độ ngã bất độ tha" (), được phát hành trên mạng xã hội của Trung Quốc vào ngày 18 tháng 1 năm 2019, do một ca sĩ nghiệp dư có biệt danh Cô Độc Thi Nhân (孤独诗人) giới thiệu. Cô Độc Thi Nhân cũng thừa nhận chính anh là người viết cả phần nhạc và lời cho bài hát, được Trần Hàng Vũ (陈航宇) chế tác. Bài hát thuộc thể loại pop, dài 3 phút 41, mang nội dung chuyện tình cảm buồn giữa một vị tiểu hòa thượng và một cô gái xinh đẹp. Về sau, bài hát cũng được nhiều ca sĩ cover lại, được biết nhiều nhất là bản cover của Tô Đàm Đàm (苏谭谭) và Giai Bằng (佳鹏) theo phong cách rap. Nhạc phẩm này rất nổi tiếng trong cộng đồng hàng trăm triệu người dùng app TikTok của Trung Quốc và Việt Nam, với nhiều bản cover được tải lên YouTube, Youku và nhiều dịch vụ video trực tuyến Trung Quốc. Thực tế, bài này không nổi tiếng lắm trong cộng đồng tiếng Trung vì YouTube bị tường lửa chặn ở Đại Lục.

Cùng thời gian đó, một đoạn phim 3D ngắn dựa trên một truyện ngôn tình không rõ rác giả từng gây sốt mạng Internet Trung Quốc, kể về chuyện tình oan trái giữa một vị tiểu hòa thượng và một tiểu quận chúa xinh đẹp. Tuổi thơ hai người lớn lên cùng nhau, tình cảm cũng trở nên đặc biệt, nhưng vì là người đã quy y cửa Phật, nên tiểu hòa thượng không thể động lòng. Đến một ngày nọ, quận chúa vì bị thái tử cưỡng hiếp mà tự vẫn, tiểu hòa thượng chợt nhận ra mình cũng có tình cảm sâu đậm với tiểu quận chúa. Hận thù bùng lên, tiểu hòa thượng tìm giết chết thái tử. Trong lúc đau khổ tột cùng, tiểu hòa thượng buông lời oán trách Phật, vì sao phổ độ chúng sinh, nhưng lại không độ cho quận chúa không phải chịu đau khổ.

Do sự ngẫu nhiên trùng hợp giữa bài hát và nội dung đoạn phim 3D, đã làm nhiều người hiểu lầm đây chính là nội dung thật của bài hát. Tuy nhiên, trong một lần xuất hiện trong 1 show truyền hình, chia sẻ về "Độ ta không độ nàng", tác giả Cô Độc thi nhân đã phủ nhận điều này. Anh cho biết, khi còn nhỏ, do bản tính quá nghịch ngợm, nên từng được gia đình đưa tới chùa Thiếu Lâm Tự một khoảng thời gian, để học võ và rèn luyện, tu tâm dưỡng tính. Nhờ đó, anh dẫn trở thành một người có trái tim yêu thương, nhạy cảm với vạn vật xung quanh, hoa lá cỏ cây. Ý nghĩa của bài hát, thực chất là sự hoài niệm đơn thuần về tuổi thơ của mình.

Do hiện tượng bản quyền, nhiều ca sĩ đã phải gỡ bỏ các video clip triệu view của mình, họ bức xúc và quyết không trả phí bản quyền cho đơn vị Việt Nam. Tuy nhiên, ca sĩ Khánh Phương, Ưng Hoàng Phúc, Trấn Thành, Hương Ly và nhiều người khác chấp nhận trả phí để bảo vệ sản phẩm và công sức của mình.

Một số người hoạt động trong lĩnh vực bản quyền cũng nói rằng công ty Cổ phần Dịch vụ Bản quyền Việt Nam “khá lạ”. Theo tìm hiểu của phóng viên báo Tiền Phong, công ty này được cấp phép hoạt động từ tháng 1/2018, người đại diện pháp luật là bà Nguyễn Thị Huyền Trang.

Nữ ca sĩ Phương Thanh đã lên tiếng về việc công ty này đã sử dụng trái phép các ca khúc và hình ảnh khác của cô từ trước đến nay. Cô nói: "Đây là kiểu làm ăn cướp giật, hớt tay trên. Cướp không cần biết trước, biết sau. Nếu một bài hát chưa và không ai biết, công ty các bạn mua độc quyền và làm cho nó hot lên được, tôi mới nể trí tuệ, tư duy của các bạn. Còn chờ khi nó đang quá hot nhờ vào rất nhiều nghệ sĩ và ca sĩ trẻ cùng hát thì việc các bạn mua độc quyền rồi kinh doanh chỉ là những kẻ nhanh tay biết trục lợi mà thôi." Hiện tại, Phương Thanh đang liên hệ luật sư riêng để cân nhắc hướng xử lý vụ việc.

Trả lời phỏng vấn báo Người Đưa Tin, Phương Thanh nói: "Khi nào có tác quyền trước mà Thanh hát không xin phép Thanh mới gọi là vi phạm tác quyền được chứ. Hiện tại nếu cần thiết Thanh sẽ mua tác quyền từ đơn vị gốc - sẽ tiến hành liên hệ phía đối tác. Có câu trả lời chính thức từ đối tác gốc được hay không được Thanh sẽ là người thông báo cho mọi người biết. Là ca sĩ chuyên nghiệp lâu năm Thanh chỉ làm việc với nơi đủ tầm cỡ chuyên nghiệp đúng với tên tuổi của mình" - Phương Thanh cho hay.

Nguyên nhân của sự bức xúc, phẫn nộ ở nhiều ca sĩ và cộng đồng mạng chính là sự "mờ ám" không rõ ràng minh bạch trong thông báo từ phía công ty này. Trong thông báo phát đi, phía công ty đã giấu diếm thời điểm tác giả người Trung Quốc ký hợp đồng cho đơn vị này quản lý bản quyền tác phẩm của mình, và dựa vào đâu để đưa ra mức phí thu 5 triệu đồng cộng với 33% doanh thu mà các bản “cover” này mang lại sau khi được đăng tải.

"Cần phải xem lại thời điểm ký bản quyền. Bây giờ anh mới ký hợp đồng mà đòi huỷ bỏ tất cả những gì diễn ra trước đó, trước thời điểm ký hợp đồng thì quả là vô lý." – một ý kiến bình luận chia sẻ.

Chuyện thu bản quyền một tác phẩm âm nhạc vốn dĩ không phải điều gì mới mẻ, song với việc âm thầm ký kết hợp đồng mua bản quyền với tác giả, rồi bỗng một ngày bất ngờ tuyên bố đã có quyền sở hữu với tác phẩm này và đề nghị thu tiền khiến những người trong cuộc không khỏi giật mình ngã ngửa, thậm chí là phản ứng gay gắt cũng là điều dễ hiểu.