✨Đạo luật Độc lập Litva

Đạo luật Độc lập Litva () là văn kiện tuyên bố khôi phục quyền độc lập của Litva dưới một chính thể dân chủ, thủ đô là Vilnius. Đạo luật được Hội đồng Litva nhất trí thông qua vào ngày 16 tháng 2 năm 1918 với chữ ký của tất cả 20 thành viên. Đạo luật là thành quả của quá trình đấu tranh giành độc lập của Litva, được thể hiện trong những đạo luật như đạo luật của Hội nghị Vilnius và Đạo luật ngày 8 tháng 1. Đạo luật được thông qua trong bối cảnh Đế quốc Đức gây sức ép cho Litva liên minh với Đức chống lại Đế quốc Nga và đang đóng quân tại Litva.

Chính quyền Đức cấm xuất bản, lưu hành Đạo luật Độc lập và tiếp tục chiếm đóng Litva. Tình hình thay đổi sau khi Đức bị đánh bại trong Chiến tranh thế giới thứ nhất vào mùa thu năm 1918. Hội đồng Litva giành quyền kiểm soát lãnh thổ Litva và thành lập Nội các Litva đầu tiên vào tháng 11 năm 1918. Litva phát động kháng chiến nhằm bảo vệ nền độc lập non trẻ.

Đạo luật Độc lập Litva là cơ sở pháp lý của nhà nước Litva độc lập và xác lập những nguyên tắc hiến pháp cơ bản của các bản hiến pháp của Litva. Khi Litva tuyên bố li khai khỏi Liên Xô vào năm 1990, phong trào độc lập viện dẫn Đạo luật Độc lập Litva để lập luận rằng vì Đạo luật Độc lập chưa bao giờ mất hiệu lực pháp lý nên Litva chỉ đang khôi phục nền độc lập được xác lập vào năm 1918.

Bối cảnh lịch sử

Nhà nước Litva đầu tiên được xác lập vào năm 1253 khi Mindaugas đăng quang Vua Litva.liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Signatarai.Signatories_of_Lithuania.jpg|trái|nhỏ|250x250px|20 thành viên ban đầu của Hội đồng Litva Sau khi Ba Lan bị Áo, Nga và Phổ phân chia lần thứ ba vào năm 1795, Litva bị sáp nhập vào Đế quốc Nga. Từ thế kỷ 19, cả Litva và Ba Lan bắt đầu đấu tranh giành độc lập từ Nga. Litva tham gia nổi loạn chống lại Nga trong cuộc Khởi nghĩa tháng Mười một vào năm 1830 và cuộc Khởi nghĩa tháng Một vào năm 1863 nhưng đều thất bại. Thời cơ đến khi Nga và Đức suy yếu trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.

Từ năm 1915, Đức chiếm đóng lãnh thổ phía tây của Đế quốc Nga. Sau Cách mạng Nga năm 1917, Đức dự định thành lập một mạng lưới những nước bù nhìn dọc Trung Âu làm vùng đệm giữa Đức và Nga. Đức cho phép tiến hành Hội nghị Vilnius với hy vọng Litva sẽ tuyên bố li khai khỏi Nga và liên minh với Đức. Ngày 21 tháng 9 năm 1917, Hội nghị Vilnius bầu ra Hội đồng Litva gồm 20 thành viên với nhiệm vụ thực hiện đạo luật này. Chính quyền Đức cấm xuất bản, lưu hành đạo luật của Hội nghị Vilnius nhưng cho phép Hội đồng Litva tiến hành công việc. Hội nghị Vilnius cũng quyết nghị sẽ thành lập một quốc hội lập hiến "do tất cả cư dân của Litva bầu ra theo các nguyên tắc dân chủ". liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Nepriklausomybes_aktas.gif|phải|nhỏ|Bản sao Đạo luật Độc lập Litva

Quá trình soạn thảo Đạo luật Độc lập

Đạo luật ngày 11 tháng 12

Đạo luật ngày 11 tháng 12 là văn kiện thứ hai trong tiến trình soạn thảo Đạo luật Độc lập. Bộ Ngoại giao Đức soạn bản thảo đầu tiên vào ngày 1 tháng 12 theo yêu cầu của Thủ tướng Đức Georg von Hertling. Phủ thủ tướng tiếp tục sửa đổi bản thảo chung với một phái đoàn của Hội đồng Litva, gồm Antanas Smetona, Steponas Kairys, Vladas Mironas, Jurgis Šaulys, Petras Klimas và Aleksandras Stulginskis. Sau khi thảo luận, hai bên thỏa hiệp về nội dung của văn kiện. Kurt von Lersner, đại diện của Đức, yêu cầu tất cả thành viên của Hội đồng Litva ký tên vào đạo luật. và xác định nhà nước Litva sẽ có một chính thể dân chủ, vốn đã được Hội nghị Vilnius quyết định nhưng không được thêm vào Đạo luật ngày 11 tháng 12.

Tuy nhiên, chính quyền quân quản Đức bác bỏ những điều sửa đổi của Hội đồng Litva. Ngày 26 tháng 1, Hội đồng Litva buộc phải thông qua hai thông tri theo yêu cầu của Đức dựa vào Đạo luật ngày 11 tháng 12. Bốn thành viên của Hội đồng Litva – Mykolas Biržiška, Steponas Kairys, Stanisław Narutowicz và Jonas Vileišis – từ chức Chủ tịch Hội đồng Litva Litva Antanas Smetona cũng từ chức mặc dù ủng hộ Đạo luật ngày 11 tháng 12.

Đạo luật Độc lập

Đức từ chối công nhận quyền độc lập của Litva và không mời phái đoàn Litva tham gia ý kiến về Hòa ước Brest-Litovsk giữa Liên minh Trung tâm và Nga Xô viết.

Đạo luật Độc lập

Bản gốc của Đạo luật Độc lập được giao cho Jonas Basanavičius cất giữ và không được trưng bày công khai; sự tồn tại của bản gốc được đề cập lần đầu tiên trong báo chí vào năm 1933. phát hiện hai bản sao từ năm 1928 và năm 1933. Bản sao năm 1928 gần giống với bản gốc của Đạo luật Độc lập do giữ nguyên những lỗi chính tả trong bản gốc và có phông nền "nhiễu", còn bản sao năm 1933 thì đã được "nhuận sắc".

Năm 2017, doanh nhân người Litva Darius Mockus tuyên bố sẽ tặng 1 triệu Euro cho bất cứ ai tìm được bản gốc của Đạo luật Độc lập và chuyển giao cho Nhà nước Litva trước ngày 16 tháng 2 năm 2018, là ngày kỷ niệm 100 năm độc lập Litva. Ngày 29 tháng 3 năm 2017, Liudas Mažylis, giáo sư Đại học Vytautas Magnus, tuyên bố đã tìm được bản gốc viết tay bằng tiếng Litva của Đạo luật Độc lập, có chữ ký của cả 20 thành viên Hội đồng Litva, bản tiếng Đức và Đạo luật ngày 11 tháng 12 năm 1917 với chữ ký của 19 thành viên trong Cục Lưu trữ Chính trị Bộ Ngoại giao Đức tại Berlin. Ngày hôm sau, Đức xác nhận nguồn gốc của ba văn bản. Ngày 7 tháng 10 năm 2018, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Litva Linas Linkevičius và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Đức Sigmar Gabriel ký kết một thỏa thuận quy định bản gốc của Đạo luật Độc lập sẽ được trưng bày tại nơi ký Đạo luật Độc lập trong thời hạn 5 năm. Ngày 22 tháng 12 năm 2017, một nhóm chuyên gia từ Trung tâm Pháp y Cảnh sát Litva xác nhận chữ viết của bản viết tay thuộc về Jurgis Šaulys, một trong những người ký Đạo luật Độc lập. Trong cùng ngày, nhà sử học Darius Antanavičius công bố phát hiện một bản khác trong Văn khố Tông tòa Vatican gửi Tòa Thánh, được viết bằng tiếng Đức và có chữ ký của Antanas Smetona, Jonas Vileišis, Jurgis Šaulys và Justinas Staugaitis.

Những người ký Đạo luật Độc lập

Hầu hết những người ký Đạo luật Độc lập đều tiếp tục tham gia chính trị, đời sống văn hóa của Litva. Jonas Vileišis trúng cử vào quốc hội Litva và là thị trưởng của Kaunas, thủ đô lâm thời của Litva. Saliamonas Banaitis hoạt động trong lĩnh vực tài chính và thành lập một vài ngân hàng. Antanas Smetona và Aleksandras Stulginskis về sau trở thành tổng thống của Litva. Jonas Basanavičius, chủ tịch Hội đồng Litva, quay trở lại nghiên cứu về văn hóa, truyền thống dân gian Litva. Năm người qua đời trước khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra; ba người qua đời khi Litva bị Đức Quốc Xã chiếm đóng. Những người từ chối di cư sau khi Litva bị Liên Xô chiếm đóng đều bị bắt làm tù chính trị.

Aleksandras Stulginskis và Petras Klimas bị chính quyền Liên Xô đày ra Siberia nhưng sống sót và trở về Litva. Pranas Dovydaitis và Vladas Mironas cũng bị đày ra Siberia và qua đời trong tù. Kazys Bizauskas biến mất trên đường đến một nhà tù Liên Xô tại Minsk vào mùa hè năm 1941; khả năng là ông đã bị bắn chết cùng với những tù nhân khác. Donatas Malinauskas bị trục xuất ra Nga vào ngày 14 tháng 6 năm 1941 trong vụ trục xuất tháng Sáu.

Một vài người ký Đạo luật Độc lập di cư sau khi Litva bị Liên Xô chiếm đóng. Jurgis Šaulys và Kazimieras Steponas Šaulys qua đời tại Thụy Sĩ.

Di sản

liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:House_of_Signatories.jpg|trái|nhỏ|369x369px|Nơi Đạo luật Độc lập được ký, ngày 16 tháng 2 năm 2007 Đạo luật Độc lập Litva tuyên bố tái lập () nhà nước Litva trên cơ sở kế thừa nhà nước Đại công quốc Litva trong lịch sử, khác với đạo luật của Hội nghị Vilnius tuyên bố thành lập () một nhà nước Litva. Đạo luật Tái thiết lập Nhà nước Litva tuyên bố: Lễ kỷ niệm vào năm 2014 có những hoạt động như đặt hoa tại phần mộ của những người ký Đạo luật Độc lập trong Nghĩa trang Rasos, trao tặng Giải thưởng Văn hóa và Nghệ thuật Quốc gia Litva, lễ thượng cờ ba nước Baltic tại Quảng trưởng Daukantas, các buổi hòa nhạc tại Quảng trường Thánh đường và khán phòng của Hiệp hội Giao hưởng Quốc gia Litva và lễ thắp 16 ngọn lửa dọc Đại lộ Gediminas.

Năm 1992, Litva thành lập Giải Jonas Basanavičius để tặng những công trình xuất sắc trong lĩnh vực dân tộc học và văn hóa, được xét và công bố 5 năm một lần.