✨Nhà máy thủy điện Mặc Thoát

Nhà máy thủy điện Mặc Thoát (), hay còn gọi là Nhà máy thủy điện Mêdog, là một dự án đập thủy điện quy mô lớn với công suất thiết kế lên tới 60.000 megawatt (MW), hiện đang được thi công trên sông Yarlung Tsangpo, thuộc khu tự trị Tây Tạng, Trung Quốc. Khi hoàn thành, đây sẽ là công trình thủy điện lớn nhất thế giới, với sản lượng điện hàng năm dự kiến đạt 300 tỷ kilôwatt giờ — gấp ba lần đập Tam Hiệp hiện tại. Dự án được chính phủ Trung Quốc chính thức khởi công vào tháng 7 năm 2025, với tổng vốn đầu tư hơn 1.200 tỷ nhân dân tệ (tương đương khoảng 167 tỷ USD).

Công trình sẽ bao gồm 5 đập thủy điện bậc thang, sử dụng phương án chuyển dòng qua bốn đường hầm dài 20 km xuyên núi Namcha Barwa để tận dụng độ dốc 2.000 mét trong đoạn sông dài 50 km. Khu vực thi công nằm trong hẻm núi Yarlung Tsangpo, được coi là hẻm núi sâu nhất thế giới.

Vị trí

Nhà máy được dự kiến xây dựng tại huyện Mêdog (Mặc Thoát), thuộc địa khu Nyingchi (Lâm Chi), nằm sát biên giới bang Arunachal Pradesh của Ấn Độ. Đập tọa lạc ở khu vực hạ lưu sông Yarlung Tsangpo — con sông bắt nguồn từ các con sông băng phía tây Tây Tạng, chảy sang Ấn Độ với tên gọi sông Brahmaputra, rồi tiếp tục đổ vào Bangladesh dưới tên sông Jamuna. Đây là một dòng sông có ý nghĩa sống còn đối với sinh kế và nguồn nước của hàng triệu người tại khu vực Nam Á.

Tổng quan

Nhà máy thủy điện Mặc Thoát là một phần trong chiến lược phát triển thủy điện quy mô lớn của Trung Quốc tại khu vực Tây Tạng. Kể từ năm 2000, Trung Quốc đã triển khai hoặc đề xuất 193 dự án thủy điện tại khu vực này, trong đó khoảng 60% vẫn đang trong giai đoạn quy hoạch hoặc chuẩn bị. Tính đến cuối năm 2024, mặc dù dự án đã được cấp phép xây dựng, các thông tin cụ thể về thời điểm khởi công và hoàn thành vẫn chưa được công bố chính thức. Chính phủ Trung Quốc cũng chưa đưa ra báo cáo đánh giá tác động môi trường toàn diện hay kế hoạch triển khai chi tiết cho công trình này.

Ngày 19 tháng 7 năm 2025, chính phủ Trung Quốc chính thức tổ chức lễ khởi công dự án thủy điện Mặc Thoát với sự tham dự của Thủ tướng Lý Cường. Buổi lễ được truyền thông nhà nước mô tả là một dấu mốc quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng sạch và hạ tầng quy mô lớn của Trung Quốc tại khu vực cao nguyên. Lý Cường tuyên bố đây là "dự án thế kỷ", kêu gọi sử dụng công nghệ tiên tiến, bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn lao động, bảo vệ môi trường, tái định cư hợp lý và phát triển kinh tế địa phương. giúp nước này đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2060 và thúc đẩy phát triển kinh tế vùng sâu, vùng xa.

Tác động văn hóa và di dời dân cư

Các tổ chức bảo vệ quyền của người Tây Tạng cho rằng dự án là một ví dụ điển hình cho việc khai thác tài nguyên thiên nhiên mà xem nhẹ di sản văn hóa Phật giáo và quyền lợi của dân chúng địa phương.

Tác động môi trường

Nhiều tổ chức môi trường đã cảnh báo về những hệ quả sinh thái tiềm tàng của dự án. Một trong những mối quan ngại chính là nguy cơ ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học của cao nguyên Tây Tạng. Khu vực bị tác động bởi đập được đánh giá là một trong những vùng có hệ sinh thái phong phú nhất tại Tây Tạng, làm dấy lên lo ngại về sự gián đoạn cân bằng sinh thái tự nhiên. Đáp lại, chính phủ Ấn Độ đã bắt đầu xem xét các biện pháp đối phó, trong đó có khả năng xây dựng một hệ thống đập và hồ chứa quy mô lớn nhằm hạn chế tác động của dự án từ phía Trung Quốc. Bộ Ngoại giao Trung Quốc vào năm 2020 từng tuyên bố rằng Trung Quốc "có quyền hợp pháp" xây dựng đập trên con sông này, đồng thời khẳng định họ đã tính đến các ảnh hưởng đối với khu vực hạ lưu trong quá trình quy hoạch.