✨Chùa Phi Tướng

Chùa Phi Tướng (tên chữ là Phi Tướng đại thiền tự) còn gọi là chùa Tướng nằm ở khu phố Khương Tự, phường Thanh Khương, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Chùa thuộc hệ thống chùa Tứ Pháp được xây dựng lần đầu khoảng thế kỉ II tại phía nam trung tâm thành cổ Luy Lâu, nằm trong cụm những di tích Phật giáo đầu tiên ở Việt Nam.

Tên gọi

Tên chữ của chùa là Phi Tướng đại thiền tự (chữ Hán: 非相大禪寺), người dân địa phương gọi tắt là chùa Tướng. Từ "Phi Tướng" nghĩa là "không có hình tướng" (hình dạng), xuất phát từ việc chùa thờ vị Pháp Lôi là vị Phật chủ quản về sấm. "Lôi" (chữ Hán: 雷) nghĩa là "sấm". Ngày nay có sự hiểu sai phổ biến rằng "lôi" nghĩa là "sét" (ví dụ "Thiên lôi"/Lôi Công là "thần sét") trong khi "đình" (chữ Hán:霆) mới có nghĩa là "sét". "Lôi" chỉ có âm thanh, không có hình dạng nên chùa mới mang tên là Phi Tướng. Đồng thời chùa dựng trên đất làng Thanh Tương ngày xưa, tên nôm là làng Tướng (theo truyền thuyết về nữ tướng Biểu Phật Nương người làng là tuỳ tùng của Hai Bà Trưng), vì thế cái tên Phi Tướng cũng là một lối chơi chữ gắn liền với tên địa phương.

Lịch sử

Chùa Phi Tướng thuộc trong quần thể các chùa Tứ Pháp ở Thuận Thành có cùng thời điểm xây dựng. Các sách Đại Việt sử ký toàn thư, Việt sử lược, Lĩnh Nam chích quái, Thiền uyển tập anh, “Phong thổ Kinh Bắc”, Việt điện u linh, Đại Nam nhất thống chí đều cho rằng: Các chùa Tứ Pháp được khởi dựng ở vùng Dâu - Luy Lâu vào thế kỷ II sau Công nguyên.

Theo sách Cổ châu pháp vân bổn hạnh ngũ lục thì vào khoảng đời Đông Tấn (317-419) có một Pháp sư tên là Tì-ni-đa-lưu-chi, người Ấn Độ, nhận thấy ở Nam Việt đã hiểu đạo Phật liền qua tìm hiểu ở chùa Phi Tướng rồi sau đó trú ở tại chùa Pháp Vân, giảng dạy Phật pháp. Và từ đó Phật giáo Việt Nam thịnh hành. Chùa Phi Tướng là nơi đầu tiên Tỳ Ni Đa Lưu Chi đặt chân đến khi vào Việt Nam nằm ở phía nam của thành Luy Lâu cổ có tên chữ là “Phi Tướng Đại Thiền Tự”.

Bia Phi Tướng tự bi ký dựng vào năm Chính Hoà thứ 18 (1697), có nội dung mô tả việc trùng tu chùa

Pháp Lôi

Tượng Pháp Lôi chùa Phi Tướng Các sắc phong còn lưu lại đã cho biết khá rõ những thông tin về lịch sử ngôi chùa, cũng như người được thờ là Đại Thánh Pháp Lôi Phật (Ngài vừa là Thánh vừa là Phật). Trong đó, sắc phong có niên đại cổ nhất Cảnh Hưng tứ niên tam nguyệt nhị thập thất nhật (tức ngày 27 tháng 3 âm lịch năm 1743) có nội dung.

Kiến trúc

Chùa Tướng nằm cạnh chợ Dâu và bên kia sông Dâu cổ xưa. Trên tam quan cổng chùa còn câu đối:

Phi Tướng môn tự, vọng giang thiên tạo, lập danh lam thắng cảnh

Thanh Khương thắng địa, Tứ Pháp hiển linh tích cách thụ khai quang

Nghĩa là:

Cổng chùa Phi Tướng nhìn ra sông (Dâu) thiên tạo là danh lam thắng cảnh

Đất Thanh Khương là thắng địa, mở cây ra rực rỡ Tứ Pháp hiển linh

Chùa Phi Tướng còn lại đến ngày nay là công trình kiến trúc - điêu khắc thời Lê Trung Hưng. Toà Tam Bảo có bình đồ kiến trúc kiểu chữ “Công” (工) gồm: Tiền đường 5 gian 2 dĩ, Thiêu hương 2 gian, Thượng điện 1 gian 2 chái với 4 mái đao cong uốn lượn duyên dáng. Tiền đường thờ thiền sư Tì-ni-đa-lưu-chi, Thập điện Diêm Vương, hộ pháp thiện - ác, Tam Thánh Tây Phương. Năm 1982, toà Tiền đường đã bị đổ sập, chỉ còn lại nền móng. Còn lại tòa thượng điện thờ Phật Pháp Lôi và 1 gian ống muống.

Tòa Tam bảo ở hậu điện bài trí như các chùa miền bắc Việt Nam thông thường, gồm có: Tam Thế, Chúa ông, Thánh Hiền, Cửu Long... Năm 2019, chùa đã được trùng tu sửa chữa lại.