Nám da là một vấn đề về da thường gặp ở nữ giới, thủ phạm gây ra nám chủ yếu do rối loạn nội tiết tố, sử dụng dược phẩm, mỹ phẩm, do di truyền ánh nắng mặt trời,...
Như thế nào là nám da?
Nám da là hiện tượng rối loạn sắc tố khiến melanin tích tụ quá mức trên da, điều này tạo ra các vùng da sẫm màu có thể là nhiều đốm nhỏ hoặc mảng lớn. Phụ nữ là đối tượng dễ bị nám da nhất, trong khoảng từ 20 đến 50 tuổi thì đều có khả năng bị nám da, đặc biệt là phụ nữ trong giai đoạn mang thai hoặc sau sinh. Mức độ nám có thể thay đổi, thường rõ rệt hơn vào mùa hè và giảm nhẹ khi đông đến.
Vị trí xuất hiện nám da thường là khu vực hay tiếp xúc với nắng hoặc chịu tác động của yếu tố môi trường như: trán, hai bên má, khu vực quanh miệng, cổ...
Nguyên nhân nào gây nám phổ biến nhất?
Nhờ các nghiên cứu chuyên sâu, các chuyên gia đã xác định được một số tác nhân có thể tác động xấu lên làn da và gây nên tình trạng nám. Dưới đây là những nguyên nhân gây nám phổ biến:
Tăng sắc tố sau viêm (PIH)
Tăng sắc tố sau viêm xảy ra khi da sản sinh quá nhiều melanin sau các phản ứng viêm, chẳng hạn như do một số loại bệnh lý về da, do ảnh hưởng từ môi trường hoặc các thủ thuật về da. Ví dụ, nếu nữ giới thường xuyên wax lông, điều này về lâu về dài có thể làm tế bào melanocytes bị tổn thương, chúng sẽ nhạy cảm hơn và dẫn đến tăng sắc tố da. Triệu chứng này được xếp vào tăng sắc tố sau viêm da.
Ngoài ra, tình trạng này cũng xuất hiện sau khi bị mụn trứng cá, đặc biệt khi bạn còn nặn mụn. Chỗ mụn được điều trị nhưng các đốm tăng sắc tố sau viêm vẫn còn, nó có thể tồn tại vài tuần đến vài tháng tùy vào mỗi người. Còn có một số trường hợp, thì tăng sắc tố sau viêm có thể lan rộng và nó nhìn giống nám. Do đó, các vấn đề về da, thì bạn nên được bác sĩ kiểm tra và xác định nguyên nhân, từ đó đưa ra giải pháp trị mới hiệu quả.
Dùng dược phẩm
Một số loại thuốc như chlorpromazine, tetracycline, thiazid, sulfamid… có thể khiến da nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời, sẽ khiến da dễ bị tổn thương hơn. Hơn nữa, việc uống thuốc tránh thai liên tục cũng có thể dẫn đến rối loạn nội tiết tố, dẫn đến nám da.
Rối loạn nội tiết tố
Trong quá trình mang thai, các mẹ thường gặp phải vấn đề thay đổi nội tiết tố, khi nội tiết tố không ổn định và mất cân bằng, nó có thể sản xuất melanin nhiều hơn, từ đó gây nám và sạm da. Hơn nữa, chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới cũng khiến nội tiết tố mất cân bằng. Lúc này, những khu vực bị nám da sẽ tối màu hơn.
Ngoài ra, uống thuốc tránh thai trong một thời gian dài cũng là yếu tố gây nám da. Phụ nữ tiền mãn kinh hay mãn kinh cũng là nhóm đối tượng dễ bị nám.
Theo AAD độ tuổi từ 30 - 40 tuối là giai đoạn nám biểu hiện rõ ràng trên da.
Ánh nắng mặt trời
Tia UV chính là tác nhân phổ biến gây ra nám da. Bởi vì nó có thể xuyên qua áo khoác nắng, mũ, kính,... nên có thể tác động trực tiếp vào da, khi bạn tiếp xúc trực tiếp với nắng gắt liên tục, thì nó sẽ sản xuất ra nhiều melanin, gây ra nam da. Bên cạnh đó, vừa bị ánh nắng tác động, vừa không có biệp pháp bảo vệ da, dưỡng da, thì làn da có thể khô ráp, da không còn độ ẩm cần thiết, từ đó làm cho làn da bị lão hóa nhanh hơn.
Căng thẳng kéo dài
Có thể bạn không biết, việc căng thẳng trong thời gian dài cũng có thể ảnh hưởng tới sức khỏe và da. Trong cuộc sống hiện đại, thì việc áp lực từ cuộc sống, công việc là điều khó tránh khỏi, hay những yếu tố môi trường như nắng nóng, khói bụi, ô nhiễm,... cũng có thể làm da bị khô, nám hay mụn. Những tác nhân này đều có thể làm làn da bị xấu đi.
Do đó, việc duy trì tinh thần thoải mái, lối sống tích cực và kiểm soát căng thẳng là điều cần thiết để bảo vệ làn da khỏe mạnh.
Chế độ ăn uống
Thói quen ăn uống thiếu khoa học cũng góp phần làm da bị suy yếu và dễ xuất hiện nám. Nhất là khi bạn còn không đáp ứng đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể.
Những người thường xuyên ăn đồ cay nóng, uống đồ uống có cồn, đồ ăn nhiều dầu mỡ, nhiều đường, nhiều tinh bột, ăn đồ ăn chế biến sẵn, nhiều muối, không chịu ăn rau xanh và trái cây tươi... đều có thể làm cho da trở nên xấu đi, và tất nhiên cũng có thể tăng nguy cơ nám.
Mỹ phẩm kém chất lượng
Khi làn da bạn đã bị nám, thì không thể chỉ dùng các sản phẩm làm trắng da, hay trị nám chỉ trong một thời gian ngắn là có thể trị nám dứt điểm được. Mà nhiều thực phẩm chức năng hay mỹ phẩm được quảng cáo thổi phồng, một số sản phẩm trắng da có thể làm da bị yếu đi, có thể làm da dễ bị nám hơn. Không những vậy, cũng có sản phẩm khiến da giảm sắc số, nhưng nó chỉ hiệu quả trong một thời gian ngắn, sau đó nám tái phát trở lại và có thể nặng hơn.
Đặc biệt, một số kem dưỡng chứa thủy ngân có thể gây teo da, làm da bị nám.
Yếu tố di truyền
Nếu trong gia đình có người thân bị nám da, thì bạn cũng có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này. Những người châu Á, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Mỹ Latinh.... là các dân tộc có tỷ lệ nám cao. Theo nghiên cứu, từ 20-70% trường hợp nám da có liên quan đến yếu tố di truyền. Vì thế nếu gia đình có người bị nám, bạn hãy chú trọng chăm sóc da sớm, để hạn chế tình trạng nám.
